Η Οικονομική ιστορία της Ελλάδας. Η περίπτωση των Λίμπερτυ.
GeorgeIV
Καλημέρα και καλή εβδομάδα σε όλους.
Μιας και φτάσαμε με το προηγούμενο άρθρο στην εποχή μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας και την ένταξη της χώρας στην ΕΕ, μου δίνεται πλέον η ευκαιρία να επικεντρωθώ σε κομμάτια της οικονομικής ιστορίας για τα οποία θα ήταν καλύτερο να μιλήσει κανείς μεμονωμένα. Σε αυτή την ομάδα ανήκει και η περίπτωση της ανασυγκρότησης του εμπορικού στόλου της Ελλάδας.
Όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενα άρθρα, ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος έπαιζε (όπως και συνεχίζει μέχρι σήμερα να παίζει) σημαντικό ρόλο στην οικονομική ιστορία της χώρας. Χτισμένος πάνω στην δυναμική αλλά και την σκληρή δουλειά οικογενειών, κυρίως νησιωτών, αποτελεί μια από τις ελάχιστες βιομηχανίες οι οποίες συνεχίζουν να κοιτούν στα μάτια τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, ελέγχοντας ένα σημαντικότατο ποσοστό της διακίνησης του παγκόσμιου εμπορίου. Άλλωστε, η Ελλάδα δεν έχει το κατάλληλο μέγεθος σαν οικονομία για να απορροφήσει το τονάζ των Ελλήνων πλοιοκτητών.
Ας επιστρέψουμε στην εποχή του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Την εποχή αυτή, όπως και σε κάθε πόλεμο, η μετακίνηση πρώτων υλών παίζει σημαντικότατο ρόλο για την εξασφάλιση των αναγκών των εμπολέμων. Για τους Έλληνες πλοιοκτήτες, μια τέτοια εποχή μεταφράζεται με μεγάλα ναυλοσύμφωνα για την μετακίνηση αγαθών, από χώρες όπως τις ΗΠΑ και τον Καναδά προς την Ευρώπη (και κυρίως την Βρετανία). Συνήθως, ένας χρόνος υπηρεσίας σε δρομολόγια ισοδυναμούσε με περίπου 150-250 χιλιάδες δολάρια για τον πλοιοκτήτη. Ωστόσο, τα χρήματα αυτά δίνονταν εξαιτίας ενός σημαντικού λόγου, των γερμανικών υποβρυχίων, τα οποία στα πρώτα χρόνια του πολέμου βύθιζαν με σταθερό ρυθμό ένα σημαντικό μέρος των εμπορικών πλοίων στον Ατλαντικό Ωκεανό, στην προσπάθειά τους να αναγκάσουν τους Βρετανούς σε συμβιβασμό.
Ο πόλεμος λοιπόν, έφερε ευκαιρίες αλλά ταυτόχρονα οδήγησε μεγάλο μέρος του ελληνόκτητου στόλου στον πάτο του Ατλαντικού. 360/450 των πλοίων του στόλου που συμμετείχαν βυθίστηκαν (fun fact ο Ωνάσης δεν έχασε ούτε ένα πλοίο) και έτσι οι καλοί μας φίλοι, οι Έλληνες εφοπλιστές, βρέθηκαν κάποιοι με αρκετά λεφτά, αλλά οι περισσότεροι χωρίς πλοία. Ωστόσο, τα πλοία που βυθίζονταν στην πορεία του πολέμου αντικαθίσταντο γρήγορα μέσω της καθέλκυσης νέων πλοίων από τα ναυπηγεία των ΗΠΑ, τα λεγόμενα Λίμπερτυ. Τα λίμπερτυ ήταν πλοία χωρητικότητας 10,500 τόνων και ταχύτητα 10 κόμβων, την κατασκευή των οποίων οι ΗΠΑ έφτασε να την κάνει από μήνες/πλοίο σε μερικές εβδομάδες/πλοίο (μαζική παραγωγή america style). Συνολικά, μέχρι το τέλος του πολέμου 2800 λίμπερτυ είχαν κατασκευαστεί, δίνοντας τον αγώνα των προμηθειών στην θάλασσα.
Όμως ο πόλεμος τέλειωσε. Οι ΗΠΑ βρέθηκαν να ελέγχουν ένα εξευτελιστικά τεράστιο ποσοστό του παγκόσμιου εμπορικού στόλου, όμως το κόστος λειτουργίας τους, όπως και η βιαστική κατασκευή τους (με το ζόρι θα άντεχαν 5-10 χρόνια σύμφωνα με αυτούς) τα κάνει παντελώς ασύμφορα για αυτή.
Έτσι λοιπόν, η μοίρα (και το συμφέρον) έφεραν τα πράγματα ως εξής. Μέσω του Σχεδίου Μάρσαλ, οι ΗΠΑ χορήγησαν στους καλούς συμμάχους τους Έλληνες 100 Λίμπερτυ, τα οποία ουσιαστικά θα παραχωρούνταν από το κράτος στους εφοπλιστές και αυτοί στην συνέχεια θα έπρεπε σταδιακά να τα αποπληρώνουν (ο Ωνάσης είχε γράψει ένα ενδιαφέρον άρθρο τονίζοντας την κακοδιαχείριση από την πλευρά του κράτους και την πονηριά των Ελλήνων πλοιοκτητών, έχοντας βέβαια ο ίδιος ήδη αλλάξει τα πλοία του σε σημαίες όπως του Παναμά και της Λιβερίας), φανταστείτε το σαν μια μορφή leasing, τον τρόπο της αποπληρωμής των οποίων τον έλεγχαν ουσιαστικά οι εφοπλιστές. Έτσι οι καλοί μας φίλοι εφοπλιστές πήραν αυτά τα 100 λίμπερτυ και αγοράζοντας και άλλα αρκετά κατάφεραν και να εκσυγχρονίσουν τους στόλους τους (καθώς προπολεμικά αλλά και από πάντα είχαν την λογική να αγοράζουν πλοία από δεύτερο χέρι), αλλά και να πετύχουν να χρησιμοποιήσουν τα πλοία αυτά μέχρι χοντρικά τα μέσα της δεκαετίας του 70, τρολλάροντας τους αμερικανούς και τους λοιπούς που δεν πίστευαν σε αυτά.
Έτσι λοιπόν όλοι ήταν ευχαριστημένοι. Οι ΗΠΑ ξεφορτώθηκαν ένα βαρύ φορτίο, είδαν το κόστος της μεταφοράς των αγαθών στο κόσμο να κατεβαίνει, διατήρησαν καλές σχέσεις με τα κράτη που σπονσόραραν οι ίδιοι και με την σειρά τους οι εφοπλιστές της χώρας μας είχαν την ώθηση (και το φτηνό εργατικό και έμπειρο ελληνικό ανθρώπινο δυναμικό) η οποία μέχρι σήμερα τους επιτρέπει να ελέγχουν ένα σημαντικό μέρος του παγκόσμιου εμπορικού στόλου.
Σήμερα, ένα από αυτά τα πλοία, από τα ελάχιστα που δεν στάλθηκαν για σκράπ, το Ελλάς Λίμπερτυ, βρίσκεται ως μουσείο πια στο λιμάνι του Πειραιά, κοντά στο κτήριο του Υπουργείου Ναυτιλίας, χωρίς κόστος εισόδου. Θυμίζει τις κακές εποχές του πολέμου, αλλά και την μεγάλη ανάπτυξη που ήρθε στην ελληνική εμπορική ναυτιλία, μετά τον πόλεμο. Το έχω επισκεφτεί σχετικά πρόσφατα και το βρήκα ενδιαφέρον κομμάτι της υλικής ιστορίας της εμπορικής ναυτιλίας της χώρας.
Με εκτίμηση,
Aquitanian News.
Υ.Σ. Στα επόμενα άρθρα σκέφτομαι να αναφερθώ σε μεγάλους οικονομικούς παράγοντες της Ελλάδας. Δέχομαι υποψήφια ονόματα στα σχόλια.
Comments
Η Οικονομική ιστορία της Ελλάδας. Η περίπτωση των Λίμπερτυ.
https://www.erepublik.com/gr/article/-1344-2689527
Ψψψ
ξύπνησες από την χριστουγεννιάτικη ραστώνη;
Ναυλωμένος όπως θα έλεγε ο σύντροφος Τάκης
Αντώνης Φιξ
Δημήτρης Δασκαλάκης
Οικογένεια Λαναρά
Οικογένεια Αγγελόπουλων
Και οικογένεια Λαναρά τόσο μερακλής;
Ψήφος!
Για τον Συγγρό έχεις γράψει?
Έχει γράψει για τα “λαυρεωτικά” στα οποία ο Συγγρός έχει παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο. https://www.erepublik.com/gr/article/2681722 Γενικά αν σου αρέσει η ιστορία ψάξε όλα του τα άρθρα είναι σοβαρές δουλειές
Ο Συγγρός (ή μάλλον η γυναίκα του) έχει εκδώσει τα απομνημονεύματά του σε τρεις τόμους (εκδόσεις Εστία). Θα μπορούσα να κάνω ένα άρθρο αν γουστάρεις, αλλά στα απομνημονεύματα αναφέρεται στο γιολο λαιβ που έζησε μέχρι να παντρευτεί, για το πόσο γούσταρε το χρήμα (η φράση με την τράπεζα και τον ηδονισμό που του έφερνε ο ήχος του χρήματος είναι μέσα από την αυτοβιογραφία του) και το πόσο του γλύφανε τα πάντα ο βασιλιάς και οι κυβερνητικοί για να πάρει τα μεταλλεία και γενικά να ρίξει χρήμα στην Ελλάδα.
Μερικά άρθρα σου μου δίνουν την εντύπωση ότι τα συγγράφει διπολικός.Απο την μία γράφεις πως με την “σκληρή δουλειά” οι ελληνικές εφοπλιστικές δυναστείες διατηρούν μέχρι σήμερα μεγάλο κομμάτι της πίτας του διαμετακομιστικού εμπορίου.Από την άλλη παραθέτεις ένα ακριβέστατο άρθρο για το πως πραγματικά έκαναν την περιουσία τους,δηλαδή με άκρατο τυχοδιωκτισμό(μαγκιά τους) και με την κραταιά ρωμαίικη διαπλοκή και τις πάντως είδους “ετεροδοσοληψίες”(καθόλου μαγκιά τους)
Καμία ιστορία δεν έχει μόνο μια όψη αγαπητέ.
Το γεγονός πως τα καράβια τα έκαναν με σκληρή δουλειά δεν αναιρεί το γεγονός ότι χρησιμοποίησαν δόλια μέσα για να αποφύγουν την φορολόγηση ή την αύξηση των μισθών των ναυτικών κ.α. τα οποία βοήθησαν και βοηθούν τους Έλληνες εφοπλιστές να έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τον ανταγωνισμό, σε σημείο που προκαλεί αθέμιτο ανταγωνισμό.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι πολλοί παλιοί Έλληνες πλοιοκτήτες (το εφοπλιστές έχει μια λίγο διαφορετική ερμηνεία) ξεκίνησαν σαν ναυτικοί ένα πράγματι σκληρό επάγγελμα (τότε). Ακόμη και η δουλειά στα γραφεία όμως είναι σκληρή και πολύ απαιτητική.
Το "δόλια μέσα" είναι ακραίο θα έλεγα. Τα φορολογικά προνόμια τους δώθηκαν από το κράτος προκειμένου να μην καταφεύγουν σε "σημαίες ευκαιρίας". Σήμερα οι "σημαίες ευκαιρίας" είναι μια διεθνής πρακτική. Όσο για τους Έλληνες ναυτικούς πλέον είναι καλοπληρωμένοι αλλά σπανίζουν. Κυρίως υπάρχουν υψηλόβαθμοι αξιωματικοί. Τα κατώτερα πληρώματα είναι -διεθνώς- χαμηλόμισθοι κυρίως ασιάτες (σε ευρωπαϊκά πλοία αρκετοί Ουκρανοί).
Τα Liberty ήταν μαλλον τα πρώτα πλοία σε σειρά παραγωγής (προκατασκευή) όπως κατασκευάζονται τα περισσότερα πλέον σήμερα. Ηταν από τα πρώτα πλοία για την κατασκευή των οποίων χρησιμοποιήθηκε ηλεκτροσυγκόλληση (και όχι "κάρφωμα"). Για τους λόγους αυτούς θεωρήθηκε ότι δεν θα αντέξουν στον χρόνο. Ακολουθήθηκαν από τα λιγότερο γνωστά Victory τα οποία ήταν λίγο μεγαλύτερα και αρκετά ταχύτερα.
v
Γεώργιος Αβέρωφ (1815 – 1899)
Γιώργος Σίνας (1783-1853 )
Αριστοτέλης Ωνάσης (1906-1975)
Σταύρος Σ. Νιάρχος (1909-1996)
Με ψήνει ο Ωνάσης, αλλά μάλλον θα ξεκινήσω με Μποδοσάκη μιας και είναι λιγότερο γνωστός στους περισσότερους
Για ακόμη μια φορά ένα ωραίο άρθρο από εσένα IV και τα θέματα που πιανεις
Σκέφτηκα εσένα ταξιδιάρικο πουλί μου