Hükümetin Ekonomik Kalkınma Projesi Hakkında Görüşler [TR]
Kemal Ergenekon
İlk olarak bir önceki makaleme göstermiş olduğunuz yoğun ilgi ve kibar yorumlarınız için hepinize teşekkür ederim. İlerleyen günlerde yapacağım analizlerle güveninizi ve sıcak karşılamanızı boşa çıkartmayacağını, ve eTürkiye'ye yorumlarımla yarar sağlayacağımı umuyorum.
Bu makalemde değinmek istediğim konu hükümetin duyurduğu Ekonomik Kalkınma Projesi (EKP) hakkında. Konu hakkındaki tüm bilgilere, ve yapılan yorumlara Neer Jr ve Basbakanlik hesaplarının gazetelerinden ulaşabilirsiniz. Programın işleyiş stili bu kaynaklarda açıkça anlatıldığı için tekrarlamayı gereksiz görüyorum. Konu hakkında bu makalelerin altında yorumlarda bulundum. Burada daha önce yaptığım yorumları sistematik olarak yeniden sunacağım.
Neer Jr'nin Öneri Makalesi
Başbakanlık EKP Adım 1
Başbakanlık EKP Adım 2
EKP Neleri Değiştirecek?
Öncelikle söylemek gerekir ki, bir vatandaşın eline geçen ek TRY’nin onun mal talebini etkileyeceği öngörüsünün ardında hiçbir ekonomik dayanak yok. Eğer bir vatandaşın devlete verebilecek kadar altını varsa, bu kısa vadeli tüm tüketim harcamalarını yapabileceği boyutta bir tasarrufa sahip olduğunu gösterir. Bu da verilen TRY’lerin bu vatandaşın tüketimini etkilemeyeceği anlamına gelir, çünkü bu vatandaşın daha önce nakde zaten ihtiyacı yoktu. Piyasaya giren yeni TRY’nin başına üç şey gelebilir:
1) Bir vatandaş, şirket ya da başka bir organizasyonun kasasında atıl durur.
2) Dövize çevirilir
3) Altına çevirilir
TRY ile dövizler arasında çok akışkan bir piyasa bulunmadığından, 2. şıkkı eleyebiliriz. Zaten dövizler ile altın arasındaki piyasa çok daha aktif olduğundan, ve arbitraj olmadığından 1. ve 3. şıklara bakmak ekonomik açıdan yeterli. Demek ki, eline para geçen herkes bir karar verecek: Parayı TRY olarak saklamak, ya da altın olarak saklamak. Bu kişi şu gerçeklerin farkında olacak:
1) Hükümetin yeni politikası gereği piyasadaki TRY miktarı artacak.
2) Tüm dünyada bir dezenflasyon yaşanıyor ve Lana sebebiyle altına olan talep her geçen gün artıyor. Bu sebeple tasarrufları altın halinde tutmak pozitif reel faiz sağlıyor.
İkinci gerçek sebebiyle elde herhangi bir para tutmak yerine altın tutmak her zaman daha kârlı olacaktır. Bir de bunun üstüne piyasadaki TRY miktarı artarsa elde altın tutmak çok daha çekici bir tercih olacaktır. Piyasaya giren TRY’nin bir kısmı altına çevirilecek ve TRY’nin değerini kaybetmesine sebep olacaktır. Ülke içi piyasadan çıkmayan, ama sirkülasyonda olan TRY ise piyasadaki toplam TRY arzını arttıracağından firmaların fiyatlarını arttırmasını sağlayacaktır. Bu da enflasyon demek.
Kimler EKP'den zarar görecek?
Enflasyon ürünlerin etiket fiyatlarının artması demektir. Peki bu durumda kim kaybeder?
1) Tasarruflarını TRY olarak tutan herkes kaybeder.
2) TRY üstünden maaş alan kişilerin maaşları hemen değiştirilmezse (ki bizim işverenlerimiz bunu zorunda kalmadıkça yapmaz), çalışanlar kaybeder.
3) Yeni vatandaşlara verilen ilk TRY (şu an 5TRY) ve maaş (taban maaş 1TRY) değiştirilmediği sürece oyuna yeni giren oyuncular kaybeder.
4) Uzun vadede yeni TRY basmanın birim maliyeti reel olarak artar, çünkü yeni TRY basmanın maliyeti altın cinsinden sabit. Yani gelecekteki hükümetler / gelecekteki eTürkiye halkı kaybeder.
5) İşçilere maaşlarını ödemek için elinde yüksek miktarda TRY tutmak zorunda olan işverenler kaybedecek (eğer çok firmanız ya da az vaktiniz varsa, bu masraf da artacaktır).
Küçük bir örnek vermek gerekirse, ben bundan yaklaşık 3 ay önce oyuna girdiğimde, Q1 ekmeğin fiyatı 1TRY’ye yakındı. Piyasada 4. seviye altındaki tek inşaat işi ise 1TRY maaşlı KİT işiydi. Bu sayede yaşamımın ilk 10 günü, elimdeki 5TRY’yi de harcayarak kıt kanaat geçinebildim. Eğer Rusya’ya göç etmem için bir bilet temin edemeseydim ve savaşmak için gerekli olan wellness’ı biriktirememiş olsaydım, muhtemelen karakterim açlıktan ölecekti. Emin olun, oyuna yeni giren bir kişi için bu hiç de hoş bir tablo değil.
Kimler EKP'den faydalanacak?
1) Eğer devlet kendi payı olan TRY’yi elinde tutmayıp altına çevirirse kazanacak.
2) Eğer piyasa bu programı fark etmezse ve TRY’nin eski kuruna güveni varsa, hükümetin söz verdiği TRY eline geçtiği gibi çok geç olmadan altına çevirenler kazanacak.
Sonuç olarak yaratılacak şey enflasyon. Ünlü Amerikan ekonomisti Milton Friedman şöyle demiştir: “Inflation is always and everywhere a monetary phenomenon.” “Enflasyon her zaman ve her yerde parasal bir olgudur.” Para basıp piyasaya sürerseniz elde edeceğiniz şey enflasyondur. Paranın kimlerin elinden geçtiği ya da en son kimin elinde olduğu önemli değildir. Piyasadaki TRY miktarı artarsa değeri düşer. Düşmemesi ise ancak insanları farklı davranmaya ikna ederek olur.
Peki Neler Yapılmalı?
Eğer amacınız enflasyon yaratarak devlete gelir sağlamak ise, kolay yolu var: TRY basıp para piyasalarında satın, boşu boşuna bu planın mikro-yönetimi ile kendinize iş çıkarmamış olursunuz.
Eğer amacınız insanların tüketim stillerini değiştirmek ise, bu programın bir faydası olmaz. Eğer olursa da bu insanlar ekonomik olanaklarını yeterince iyi analiz edemediği için olur. İnsanların her eşya almadan önce Excel programını açıp hesap yapmadığını düşünürsek, bu sonuç olası ama rasyonel değil. Bu program sonucu insanların tüketim stili değişirse, bu insanları bir anlamda kandırdığınız için olur. Ama sonuçta alan ve satan memnun olduğu için bana laf düşmez, parasını kaybetmek isteyen kaybeder.
ÖZET:
Bu programın sonucu kaçınılmaz olarak enflasyon olacak. Piyasaya sürülen TRY’nin bu program yoluyla, ya da piyasalardan direk sürülmesi arasında hiçbir fark yok. Bu durumda hükümet kendini bürokratik bir yükün altına sokmaktansa, direk TRY basıp para piyasalarında altına çevirerek aynı sonucu elde edebilir.
Bu durumda yaratılacak olan enflasyonun negatif sonuçlarını önlemek adına yeni oyunculara verilen TRY miktarı ile taban ücret yakından gözlenmeli, yeni oyuncuların yaşam standartları tahammül edilemez bir seviyeye düşerse yükseltilmelidir. Aynı zamanda işçiler reel olarak gelirlerinin düştüğünü fark ettiklerinde, işverenleri ile hemen temasa geçmeliler.
Saygılarımla,
K. Ergenekon
Comments
Kemal ergenekon
bende seninle aynı düşünce içindeydim hatta yayınladığım makalede var
(http://www.erepublik.com/en/article/-ekonomik-kalk-nma-projesine-kar-tez--1250493/1/20)
ama sorun şu ki enflasyondan daha büyük bir risk var:
çarkların durması...
Şu an için çarklar duruyor. 4 skill ile iş bulamıyorum sadece tek bir firma var ciddi rakam veren. Zaten paranın hemen verilmemesi (3 haftaya yayılması) ve paranın ve altının bir bölümü ile monetaryde oynamalar yapılmasıyla dengeye ulaşabilir tabi iyi bir yönetim gerekiyor.
Ben bu konunun doğru bir şekilde yönetilirse daha büyük çıkacak sorunlardan kurtaracağı kanaatindeyim.
Çünkü çarkların durması=göç=oyuncu kaybı=muhtemel babyboomun bum olması...
grain dışında hammaddesi olmayan dolayısıyla ihracat hacmi çok küçük bir ülkeyiz..erep koşullarında nihai mal ihracatı ise neredeyse imkansız..
trynin değeri düştüğünde ihracatımız artabilse bu kabul edilebilr bir şey olur.try değer kaybeder hammadde piyasasında ilk 10'da şirketlerimiz olur daha sonra yabancı şirketler ucuza mal alabilmek için try çeker, try talebi artar ve ekonomi rayına oturur.
kanaatim ihracat yapamazken oluşturcağımız enflasyon arkasından stagflasyonu getirecektir.yani üretim belli tüketilen rakam belli sonuçta kimse günde 3 ekmek yiyemiyor try kullanarak welness box alıp savaşlarda 5ten çok silah harcayamıyor kısacası kısıtlı bir piyasamız var.
devletin senyoraj gelirinin düşmesi ise cabası..
*stagflasyon:durgunluk içinde enflasyon...
@arapgirli
Dışarı satış yapan bir sanayi gerekiyor. Yani hammadeyi yurtdışından alıcak türkiyede üretecek yurtdışında satacak parayı altın yapıacak sonra o altınla try alıp maaşları ödeyecek.
Bu denge kurulursa asıl hammaddenin o kadar da büyük bir gereksinim olmaktan çıkabileceği görülecektir. Hatta daha da karlı olabileceği. En önemli sorun sermaye normalde (çünkü Qsu yüksek gerekiyor) onun için bir borsa fikrim var şu an zaten yayınladım ama mağlum şu anki durgunlukta bu sistem çarkları durur v2ye kadar...
o yüzden enflansyon riskini altında sırf oyuncuları türkiyede tutabilmek için yapılması gereken bir hamle görüyorum...
sevgili k.ergenekon, benim asil dayanak noktam olan enflasyon yaratmadan fazladan TRY lerin ulke icinde nitelikli urunlerin satin alinmasi ile degerlendirilmesini sen direkt es gecmissin. bu nokta aslinda en kritik nokta. aslinda zamanlamasida cok iyi oldu cunku an itibariyle artik q5 hastaneden standart 50 wellness yerine savastigin kadar wellness alinmasi kurali ile ekmekte daha kaliteli q'ya, ev ise olmayan icin bir zorunluluga donusuyor, hic gift almayan adamlarin bile gift almasina mecbur birakan bir sistem oldu .bence o fazladan TRY leri oyle hice sayma, geldi zamani.
Ha birde su var , bastan beri savundugum, bu proje kamuoyu olustururlarak, tavsiyelerle maksium verimlilige ulasabilir. o yuzden hukumetin bu sisteme hissedar olarak katilacak vatandaslara tavsiyelerde bulunmasi uygun olur diye dusunuyorum.
@neer
üstat parayı alan monetarye damlarsa ekonominin bocalaması kaçınılmaz olur..dediğin projeyi vadeye yaymak çok daha mantıklı..ama bunun vadesinde ödeneceğini kim garanti altına alabilir..ayda bir hükümet değişikliğine gidilen bir oyun oynuyoruz..
@Neer
Evet, bu projenin nitelikli ürün satın alımını arttırmayacağını düşünüyorum. Sebebi ise şu:
Bir vatandaşın elinde 30 altın var diyelim. 1 Altın 44 TRY ediyor olsun. Şimdilik günlük net gideri x diyelim
Projeye katılmazsa elindeki para:
1. gün: 1320TRY - x
7. gün: 1320TRY - 7x
14. gün: 1320TRY - 14x
21. gün: 1320TRY - 21x
Şimdi projeye katıldı ve 20 gold harcadı. Altının değeri de dediğiniz gibi hiç değişmemiş olsun.
1. gün: 440TRY - x
7. gün: 940TRY - 7x
14. gün: 1040TRY - 14x
21. gün: 1540TRY - 21x
Görüldüğü üzere bu vatandaşın kullanılabilir geliri projeye katılmazsa ilk 20 gün için daha yüksek. Elinde daha az para olan insanın daha çok tüketmek istediği nerede görülmüş acaba?
@ Neer
Biraz önce yanıtladığım iddia dışında, hastane sisteminin değişmesi ekonomiye yeni soluk verecek. Yani aslında yeni bir politika uygulamak için ortada bir sebep yok. TRY'ye talep olup olmadığını parasal piyasalarda TRY'nin ne kadar değerli olduğunu kontrol ederek rahatça görebiliyoruz. Eğer beklemediğimiz kadar yükselirse para basılarak bu yükseliş durdurulur, ama şu anda bir ihtiyaç olduğu görülmüyor.
Kişileri bilinçlendirme ise projeye katılmadan da olur. Bir sürü düşük seviyede tavsiye makalemiz var, ancak yüksek seviye oyuncular için bu tarz çalışmalar yok. İnsan ne kadar geliri ve gücü varsa hangi kalite silah, ekmek, hediye ve ev satın almalı? Bir bilgilendirme yapılacaksa bu konuda yapılmalı. Yoksa "tüketin!" demenin televizyonlardaki "ciklet ve çiçek alın!" reklamlarından farklı olacağına inanmıyorum.
"iktisatçı ve siyasal düşünürlerin fikirleri, ister doğru ister yanlış olsunlar, genel olarak sanıldığından çok daha etkili ve güçlüdürler. gerçekten de, dünyayı asıl yönetenler bunlardır. her türlü düşünsel etkiden arınmış olduğuna inanan pratik insanlar bile, geçmişte yaşamış bir iktisatçının kölesidirler"
john maynard keynes. istihdamın, paranın ve faizin genel teorisi. 1936. (son paragraf)
Murat eryanmaz +3806
Neer e-dünyanın sayılı ekonomi uzmanlarından biri. Onun projelerini tartışmak yerine destek çıkmak lazım.
Tebrikler bence cok iyi analiz etmissin.
http://www.youtube.com/watch?v=d0nERTFo-Sk" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=d0nERTFo-[..]o-Sk
lütfen şu videoyu izleyin xD ahahahaha i want to steer markets, i want them set them free!
analiz güzel, fakat şu noktayı dikkate alın. Türk lirası olması gerekenden çok daha fazla değerlendi. Bu da daha öncelerde elinde TRY tutan kişileri zengin ediyor. Bu nedenle devletin elinde parayı güç olarak bulundurması gerek. Devletin para basmaktan çekinmeyeceğini bu spekülatörlere göstermek gerek. bir nevi psikoloji yaratmak durumundayız. TRY nin değeri -oyunun başından beri oynayan bir kişinin tahminlerine göre söylüyorum- 0.018-0.020 bandında olması gerekli. Çünkü piyasaya 3 ay önce sokulan paranın haricinde 2 yıldır hiç para girmedi. Fakat 2 yıldır binlerce hesap açıldı çoğu öldü çoğu içindeki para ile birlikte banlandı. Yani piyasada TRY fazla yok. Olanının hatırı sayılır miktarıda belirli kişilerde toplanmış durumda.
üstad yorumunda da belirtmişsin:
"Eğer beklemediğimiz kadar yükselirse para basılarak bu yükseliş durdurulur, ama şu anda bir ihtiyaç olduğu görülmüyor."
benim anlatmak istediğim nokta bu. Para çok fazla değerlendi. Bundan yaklaşık 5 ay önce 0.010 seviyesinde olan para değeri şu an 0.025 altına inmek istemiyor. Dünyada para birimleri hızla değer kaybederken bizimkisi değerleniyor. Bu devlet veya halktan çok elinde yüklü miktarda TRY bulunduranların işine yarıyor. Değerli para demek, yeni gelen oyuncuların altınlarını daha az paraya karşılık bozdurmak demek. Fayda sağlayan sayılı kişi, zarar eden sayısız kişi...
TRY nin zaten değerinin düşmesi gerekiyor. çünkü ihracatı engelliyor. Ayrıca enflasyon piyasayı canlandıracaktır. tabi bunların etkisi uzun vadede zarara yol açacaktır. ama içinde bulunduğumuz ortam bunu gerektiriyor
@pezorubin
neera güvenen bir insanım ama körü körüne güven her zaman için iğrençtir ve sorumluluk almaktan uzaktır ve kerizliktir. İlk başta bende desteklemiyordum ama artık destekliyorum. Çünkü çok daha büyük bir risk oluşmaya başladı. Çarkların durması. Enflasyondan daha büyük risk... Yoksa açık söyleyeyim bu projeye karşıydım.
Hegel teoremi:
Tez+antitez=sentez=gelişim
@ k.ergenekon:
arkadaslar neden sadece isinize geldigi gibi matematik hesabi yapiyorsunuz, bu sisteme katilan bir kisi haftalik alacagi icin TRY'lerini, senin hesapladigin yontemle ama haftalik gelir farklariyla aliyor, ayni orneginden gidiyorum:
alinti:
Projeye katılmazsa elindeki para:
1. gün: 1320TRY - x
7. gün: 1320TRY - 7x
14. gün: 1320TRY - 14x
21. gün: 1320TRY - 21x
alinti:
Projeye katilirsa elindeki para:
1. gün: 440TRY - x
7. gün: 940TRY - 7x
14. gün: 1040TRY - 14x
21. gün: 1540TRY - 21x
dogru olan hesap, projeye katildiginda:
haftalik olarak maasi odebeceginden 3 hafta suresince, haftalik standart
her 7 x'de = 513TRY
20 gold ile haftalik 513 TRY gelir.
Halbuki senin dedigin gibi toplam 30 goldu dahi olsa ve bunu haftalik nafakasi olarak kullanmak istese su anki deger uzerinden 440 TRY haftalik yapar.
Yani adam elindeki 30 goldun 20 TRY sini bu sisteme yatirarark,haftalik 513 TRY gelir elde edecek. Bu sisteme girmeyip de elindeki 30 goldunu 3 hafta suresince TRY olarak kullanimak istese dahi 440 TRY haftalik nafakasi ediyor.
Yani kisaca senin verdigin ornekden gidersek adam malvarliginin 66% sini kullanarak, haftalik TRY bazinda 16% daha fazla gelir elde ediyor. ( 30 gold ornegine istinaden )
@ arapgirli:
hocam eger parayi alan monetaryden altina cevirecekse zaten devletin bastigi parayi direkt monetarye surmekten yine daha degerli bir is yapilmis olacak, cunku bu sisteme giren insanlar belirtilen bir sirkette calisma zorunluluguna girecekler, yani bir urun ortaya cikacak bunun da bir degeri olacak. ama TRY leri alan herkesin butun TRY lerini altina cevirmemesi ve nitelikli urunler icin harcanmasi da huklkumet tarafindan tavsiye edilmelidir. Sonucta iyi niyetli ve devlete yardim amacli bir proje ise sisteme giren insanlar bu isi tam yapmalidir.
mesela 15 gold ile bu sisteme girdiniz, q5 eve mnormalde ihtiyaciniz var, su anda q5 ev eTR marketinde 1060 TRY yani bugunku degerinden 24 gold. siz bu sistemle 3 hafta sonunda elinize gecmis olan 1150 TRY ile hayalinizdeki evi eTR den alabileceksiniz, bunu demek istiyorum, verilen 15 goldun 5.75 goldu sizin payiniz ve buna istinaden aldiginiz TRY ile piyasadaki 24 goldluk evi alabileceksiniz ve almalisiniz ki proje basariya ulassin. demek istedigim bu.
ayrica zaten bu proje bir baskanlik donemi icin gecerli o yuzden 3 haftalik suresi var yani baska hukumetlere basilan try lerden baska bir miras birakilmayacak.
kisitlamalar ve daralma bireylerde de sirketlerde de devletlerde de var. dolayisiyla son paragrafta sordugun soruda mutabik degiliz yani celiskimiz var.ve hala senin zaten devlete borc verebilecek bir kisi o dedgimiz urunleri bu sisteme girmeden de alir konusunda da mutabik degiliz, almaz ve almiyor maalesef, elinde 30 goldu varsa dahi onunu goremediginden o 30 goldunu belki sakliyor gunluk maasindan ne kadar yetiyorsa onu harciyor. aslinda burda tartistigimiz konu iktisattan daha cok tuketici davranislari ve oyundaki egilimlerle ilgili.
maalesef aralik - ocak aylarinda kabinedeyken onerdigimiz yada hayata gecirilmesi istenen orta- uzun vade emek - urun bazli kooperatiflesme surecini basaramadigimiz icin ( bakiniz murat eryanmaz'in o zamanki makaleleri ki org.'larin ve kisislerin banlanma surecine denk geldi dolayisiyla zannedersem bir aksaklik oldu ve motivasyonlar kirildi ) bugun bu darbogazdan kurtulmak icin bu projeyi hala savunuyorum.
Kooperatifleşmeye ihtiyaç konusunda ise yerden göğe kadar haklısın. Yakın bir zamanda ben de bu konu hakkındaki görüşlerimi makale haline getireceğim.
hay hay bu hastane kullanim degiskliginin food - gift - ev sektorlerinde bir canlanma olusturacagi asikar, yalniz bu canlanma pahalilikla beraber geliyor, su anda eTR deki fiyatlari karsilastiracak takip sansim olmadi 2 gun once polonyadan gift almistim ve bugunde alacaktim fiyatlarin 0.96 PLN den 1.37 PLNýe cikmis oldugunu gordum ki bu ciddi bir yukselis, eTR deki piyasadan ornek verebilecek bir arkadas da cikacaktir eminim, simdi sirketler q3 ve ustu food uretimine yoneleceklerdir, ev konusu ise ereptools.net sitesi referansiyla en dusuk q5 ev dun sabah 22.7 gold iken an itibariyle 26 gold olmus. bu fiyatlar belki anlik kaos fiyatlaridir goruruz onumuzdeki gunlerde ama bu egilim ve ivme boyle devam ederse maaslara ne kadar yansir merak ediyorum ve satin alma gucu duser ongorum var.bakip gorecegiz🙂birde bu para basma ve sisteme bu sekilde TRY sokma projesinin surdurulebilir bir yontem olmadigi konusunda hemfikiriz lutfen yanlis anlama. kooperatiflesme v2 motivasyonu ile beraber olusturabilirsek en guzeli olacaktir, ama su anda amac v2 ye kadar bu ekonomik sartlarda en az kayip ve vatandasin da lehine bir proje ile gecis surecini tamamlamasidir.
"Ampirik olarak insanlar senin söylediğin gibi davranıyor olabilirler, inanırım. Ama bu rasyonel bir karardan çok, paniğin yarattığı irrasyonalite sonucu hesap hatası yapmaktır."
“It is not a case of choosing those [faces] that, to the best of one’s judgment, are really the prettiest, nor even those that average opinion genuinely thinks the prettiest. We have reached the third degree where we devote our intelligences to anticipating what average opinion expects the average opinion to be. And there are some, I believe, who practice the fourth, fifth and higher degrees.” (Keynes, General Theory of Employment Interest and Money, 1936).
"1) Ne denilirse densin bu proje parayı direk piyasaya sürmek kadar çok enflasyon yaratacaktır.
2) Hem bürokratik yükü var, hem de sadece kur oynamalarını keskinleştirecek, çünkü bir süreklilik yerine haftada 1 girecek.
Eğer TRY fazla değerli ise para basılır, parasal piyasalardan altına çevirilir. Ortada çok karmaşık ekonomik planlara bir gereksinim yok. Aynı fikirde miyiz?"
üstad benim dikkati çekmek istediğim nokta enflasyon değil. Parayı direk marketten piyasaya sürersek daha önceki yorumumda belirttiğim sayılı kişilerin eline geçecek. Ama hükümetin önerdiği sistem uygulanırsa Neerin belirttiği gibi para daha fazla kişiye ulaşacak ve piyasaya alışveriş ile daha fazla yayılabilecek. Ha bu para alanların bir kısmı yine marketten altına çevirecektir. Buna yapabileceğimiz birşey yok. Ama en azından bu şekilde piyasadan harcama yoluyla dağılan bir kısımda olacaktır.