Join the new world

Pjetër Bogdani është figura më e shquar e letërsisë së vjetër shqiptare. Ai shquhet jo vetëm si klerik i lartë, por edhe si atdhetar, me një dashuri të pakufi për gjuhën shqipe e për popullin shqiptar, por edhe si dijetar e letrar, si luftëtar i paepur për çlirimin e vendit nga zgjedha osmane dhe për zhvillimin e përparimin e tij kulturor. Me veprimtarinë e tij politike 40-vjeçare, sidomos me rolin që luajti si udhëheqës i kryengritjes çlirimtare të vitit 1689 dhe me veprën e vet "Çeta e profetëve", Pjetër Bogdani me të drejtë është quajtur pararendës i hershëm i lëvizjes së Rilindjes sonë Kombëtare. Lindi në Gur të Hasit, një fshat i Kukësit, rreth vitit 1625, Ungji i tij Andrea Bogdani, edhe ai klerik i lartë (kryepeshkop i shkupit), ishte marrë me lëvrimin e gjuhës sonë, kishte hartuar në gjuhën shqipe edhe një gramatikë të latinishtes, madje kishte mbajtur në Kosovë edhe një shkollë ku mësohej gjuha shqipe. Karakteristike e personalitetit të Bogdanit është mendimi i tij iluminist. Nëpërmjet përhapjes në popull të dijes dhe kulturës në gjuhën shqipe, ai shikonte një nga rrugët për të shpëtuar nga zgjedha e huaj. Paditurinë (në parathënien e veprës së vet) ai e quan një nga shkaqet kryesore të mjerimit dhe të skllavërisë së popullit.
"Prashtu dergjet e dheu ndë robi t'errëtë e verbuem me dy palë niegulla të zeza mbi faqe, që janë mkati i të paditunitë, perse u dvua dieja e urteja. E tue kjanë dheu i Arbënit ndë mjedistë t'pafevet„ …
Bogdani është një njeri erudit. Nga leximi i veprës së tij mësojmë se përveç gjuhës amtare, ai dinte edhe italishten, latinishten, kroatishten, armenishten, greqishten, arabishten, hebraishten, dhe sirishten.
Fragment "Ceta e Profeteve":
Si munè jètè kèjo punè , endè arrèsüèja nae mpson. Pèrsè Hüji nukè munè
jètè as mbè ndogni mèndürè vètèmè , ndè vètèt: pèrsè vètèmjè bijn tè n'cotètè , tè sij tè ,
possi cafsè , e pa tè mirè nukè mundetè me kjanè ndè Tènèeonè , chi ansctè gi è sej pèr
tè plotè i mirè ndè vetèhè , e Prasctu jèmi mbajtunè me rèfüèm , sè Hüji jètèt sè jetèsè
ansctè sciochiènuèm pèr tè mose bam tè n'cotè. E tue mos mujtunè jètet sè jetèsè me
kjanè tjetèr jasctè Hüjit , tue kjanè vecè Hüji i amèsciuèscim , andaj vjen se kèjò
sciochiènij tjetèr sè Hüji nukè munè jetè.
I.II.3
Achià ma tèpèrè sè gi è cusc pèr natürè dèscèron sciochenij mbè gassètè
vèt.
Gi è cafscia pèr hie geeohete hijet se vet
, otè Filososi ; e ndonèsè gi è cafscia
ndè mèndtè Tinèeot kjè pèr scèmbè türè jetèt sè jetèsè , as gia mangu nukè mujtinè
Tinèeot me i kjanè pèr achia gae èmènd' , e scijè , possi cur ka e acon me ù gèeuèm sè
dasciunè gnij eotènèscè sciochièniè ; pèrsè assojè nukè mundètè me rje unè possi
kessoje huae a gni tè amblè , tè dasciunè. Andaj tè pa Fètè tue hjekunè kètè sciochiènij ,
tè dasciunè Hüjit jetèt sè jetèsè , mbè tè si èt chièndron Parrisi , e tè lumt' e tijnaj , pa
ndogni tè ndèrdüm ; bagnènè tè lumnè eot tè pa Parris , e patè lum : e natürèn' e
Hüjènuèscimè tè tijnaj , tè sctèrrè , e tè pa frujt possi gni Trunc' , tè pa ndèghuèscim , e
tè pa tè dasciunè.
I.II.4
Nukè kisc me kjanè possi gni tjetèr Nabucodoe or ma esctuer Perendia i
Turchijsè , cur ndè mossè hèrè hèrè tè mos vintè roè ndè vètèhè tè ma t' e vèt mbè kètè
jètè ; e tue vum roè asctu tè leentè ndè mènd scèmbèsetürèn' e vetèvehèsè , pèrsè atèhèrè
me mèndtè vèt , chi venè , e vi : gnènè , goditèn ndè vètèhè gni tjetèr vètèhèhè.


Komentet po jua le juve teresisht