Eyyûbî Devleti (Eyyûbîler)

Day 2,147, 07:02 Published in Turkey Georgia by Denix90

Moğol İstilası Öncesi

Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbîler, Zengi Devleti'nin komutanı olan Selahaddin Eyyûbî'nin kurduğu Sünnî İslâm Hanedanı'nın egemen olduğu Mısır'daki devletinin adıdır. En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz ve Yemen egemenliği altındadır.

Hanedan ve Devlet Yapısı

Eyyûbîler Kürt, Türk veya Arap kökenli İslam hanedanıydı. Mervanilere göre daha gelişmiş bir devlet yapısına sahip olmasına karşın; Kürt kökenlerinin üzerinde asla durmadıkları ve Kürtlerin anayurdunun sadece küçük bir parçasını yönettiği için "Kürt devleti" olarak nitelendirilmemektedir.
İbn'ül-Esîr (1160-1233) ve İbn Senaü'l-Mülk (1155-1212) gibi yazarlar Eyyûbî saltanatını "Türk Devleti" (devlet'ül-Türk) olarak tanımlamışlardır. Bu isim Memlûk Sultanlığı'nın en yaygın adıdır. Fakat bu yazarların Memlûk Sultanlığı'nın isminden esinlenmiş olma ihtimali yoktur, çünkü hem İbnü'l-Esîr hem de İbn Senaü'l-Mülk, Memlûk Sultanlığı'nın kuruluşundan (1250) önce ölmüşlerdir.Siyasi yapısı bakımından, Eyyûbî konfederasyonun yönetim tutumları kendi yurdunun siyasi kurumları ile alakalı olabilir. Fakat bu kurumları çağdaş Türk devletlerinin temel yapısıyla önemli ölçüde farksızdı ve Eyyubîler birçok yönden sadece Selçukluların bir halefi olarak anlaşılabilir.

Siyasî Tarih

Vezirliği döneminde sözünü tutmayarak Haçlılarla anlaşan Halife Adid'i devirerek Fâtımî Devleti'ne son verdi (1171) ve burada güçlü bir devlet kurdu.
Haçlılarla uzun süren mücadeleler yaptı. Onlara karşı İslam'ın geçilmez kalesi oldu. Kudüs'ü alarak tekrar İslamiyet'e kazandırdı. Fetihten sonra katliam beklentisi içinde olan Gayrimüslimlere gösterdiği engin hoşgörü ve benzeri insanî özellikler ile büyük takdir kazandı. İslâm dünyasında bir efsane hâline geldi (1187, Hittin Savaşı).
Selâhaddin'in kurduğu devlet, babasının adından dolayı Eyyûbîler olarâk anıldı. Eyyûbîler Devleti'nin sınırları kısa sürede Mısır, Suriye, Güneydoğu Anadolu ve Arabistan'ın güneyine kadar genişledi. Ancak Hanedanın son sultanı olan el-Salih Necmeddin Eyyub'ın karısı Şecer-üd-Dürr'ün ihaneti ile Mısır'daki Bahr-i Memlük komutanlarından Aybeg tarafından yıkıldı ve yerine Memlûkler Devleti kuruldu (1250). Hama kolu ise 1348'e kadar varlığını devam ettirmiştir.



Selahaddin Eyyûbî ve Haçlılar

1171’de Fatimilere son veren Selahaddin Eyyûbî, Mısır'da hutbeyi yeniden Abbasi halifesi adına okutmuş ve Mısır'da Sünnîliği yeniden başlatmıştır. 1174'te kendi adına hutbe okutarak devletin başına geçti. İlk iş olarak Zengileri kendi topraklarına bağladı. Suriye, Filistin, Hicaz, Ürdün, Yemen, Güneydoğu Anadoluyu egemenliği altına aldı. 1177 yılında Montgisard Muharebesinde Kudüs kralı IV. Baudouin'e yenildi.
1187 yılında Hittin Savaşı'nda Haçlıları yenilgiye uğratarak Kudüs'ü Haçlılardan geri aldı. 1188 yılında Selahaddin, Antakya Prensliği'ne (Haçlı Kontluğu) karşı sefere çıkmıştır. Bu bölgede birçok kaleyi ele geçirdi.
1189 yılı başlarında Üçüncü Haçlı seferi Papa tarafından başlatılmıştı. Bu sefere daha önce Hittin Savaşına katılan Haçlılardan başka İngiliz, Fransız, Alman ve Sicilya içinde olduğu devletlerin oluşturduğu donanmaları ve kara kuvvetleri haçlılara katıldılar. Selahaddin bütün Müslümanlardan yardım istedi fakat çok azı bu yardıma cevap verdi. Artık her iki tarafın askerleri de savaşın bitmesini istiyorlardı. Bunun üzerine anlaşmaya karar verildi. 1 Eylül 1192 tarihinden geçerli olmak üzere üç yıl sekiz ay karada ve denizde geçerli olacak bir anlaşma imzalandı.
Bu anlaşma ile Yafa ile Sur arasındaki dar sahil şeridi Haçlılar'ın elinde kalıyor, diğer fethedilen yerler müslümanların oluyordu. Bu zaman zarfında Ortadoğu'daki Haçlı varlığının belini kırmış, onu asla eski gücüne kavuşamayacağı hale getirmişti. Sultan 4 Mart 1193 günü Şam'da öldü. Ölümü üzerine dört oğlu kendi aralarında mücadeleye başladı. Selahaddin Eyyûbî, bütün bu işlerin dışında Haşhaşiler/Bâtınîlik meselesi ile de uğraştı.
Oğulları arasındaki mücadele Mısır'da isyan çıkmasına neden oldu. Abbasî Halifesi'nin yardım amaçlı gönderdiği Memluk askerleri yönetimi ele geçirdi. Bundan sonra İslam Dünyası'nda Memluklar egemen olmaya başladı.

Hükumdarlar

*Selahaddin Eyyûbî (1169 -1193)
*Aziz Osman bin Selahaddin (1193 - 119😎
*Mansur bin Aziz (1198 - 1200)
*I. Adil (1200 - 121😎
*Kâmil bin Adil (1218 -123😎
*II. Adil (1238 - 1240)
*Salih (1240 - 1249)
*Turanşah bin Salih (1249 - 1250)