Join the new world

Πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί μια ακραία και αντιλαϊκή οικονομική πολιτική, έχοντας τις μικρότερες δυνατές αντιδράσεις;
Εν μέσω μιας κρίσης κι ενός υποτιθέμενου κινδύνου, όπου οι πολίτες θα πείθονταν ότι δεν υπάρχει άλλη λύση και τα μέτρα που θα έρχονταν με μορφή καταιγίδας το ένα πίσω από το άλλο, δεν θα έδιναν την δυνατότητα άμεσης αντίδρασης. Όπως δηλαδή έγραφε ο Νικολό Μακιαβέλι στον «Ηγεμόνα»: «Οι ωμότητες πρέπει να γίνονται όλες μαζί ώστε η γεύση τους να διαρκεί όσο γίνεται λιγότερο».
Κατ' αυτόν τον τρόπο, βρήκαν εφαρμογή οι ιδέες τού Αμερικανοεβραίου οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν και τής «Σχολής τού Σικάγου», ο οποίος διακήρυττε τον άκρατο Καπιταλισμό, δηλαδή την λεγόμενη οικονομική αυτορύθμιση τής κοινωνίας με όσο το δυνατόν λιγότερο κράτος. Όπως κυνικά ομολογούσε ο ίδιος ο Φρίντμαν, τα μόνα πράγματα που δεν θα ιδιωτικοποιούσε, θα ήταν οι δρόμοι, η δικαιοσύνη και ο...στρατός. Η αρχή τού πειράματος έγινε στη Χιλή με ηγέτη τον δικτάτορα Πινοσέτ, η οποία μετά από μια δεκαετία περίπου, εφαρμόζοντας τις νεοφιλελεύθερες ιδέες τού Φρίντμαν, κατέρρευσε οικονομικά, οδηγώντας τον λαό στην εξαθλίωση. Παρ' όλα αυτά το δόγμα τού Φρίντμαν ήταν ωφελιμότατο για τα διεθνή οικονομικά μεγαθήρια, γι' αυτό και το αποτυχημένο -για τον απλό κόσμο- πείραμα τής Χιλής, δεν εξαφανίστηκε από το παγκόσμιο οικονομικό προσκήνιο, αλλά τουναντίον εφαρμόστηκε και σε άλλες χώρες, κάνοντας τούς πλούσιους πλουσιότερους και τούς φτωχούς φτωχότερους.

Στο βιβλίο της «Το Δόγμα του Σοκ» η συγγραφέας και κοινωνική ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν κριτίκαρε τον οικονομικό φιλελευθερισμό του Φρίντμαν, ταυτίζοντάς τον με τις αρχές που οδήγησαν την οικονομική ανασυγκρότηση που ακολούθησε τα στρατιωτικά πραξικοπήματα σε χώρες όπως η Χιλή, η Αργεντινή, άλλες Λατινοαμερικάνικες χώρες και η Ινδονησία. Βασιζόμενοι στις εκτιμήσεις τους ως προς την έκταση, στην οποία αυτά που η ίδια αποκαλεί «νεοφιλελεύθερες πολιτικές» οδήγησαν σε διαφορές στο εισόδημα και ανισότητα, τόσο η Κλάιν, όσο και ο Νόαμ Τσόμσκυ έχουν υποστηρίξει ότι ο κύριος ρόλος αυτού που αποκαλούν «νεοφιλελευθερισμό» ήταν ένα ιδεολογικό προκάλυμμα για τη συγκέντρωση κεφαλαίου από τις πολυεθνικές εταιρείες. Η συγγραφέας αποδίδει στον Φρίντμαν αυτό που ονομάζει «θεωρία του δόγματος του σοκ» ή «θεραπείας σοκ» που βασίζεται στην ιδέα ότι μια οικονομική κρίση ή ένα γεγονός καταστροφής ή πολέμου είναι η ευκαιρία για μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε ένα κράτος. Η επιτυχία της πολιτικής αυτής βασίζεται στο γεγονός ότι ο φόβος και οι ενοχές για τα αποτελέσματα της κρίσης ή της καταστροφής κάνει τους πολίτες ανεκτικούς και απαθείς σε επαναλαμβανόμενες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις ακριβώς επειδή πιστεύουν ότι κάτι άλλο χειρότερο έρχεται. Αρκετοί πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο συνέβη και στη Μεγάλη Βρετανία επί πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ με αφορμή τον πόλεμο στα Φώκλαντ, ενώ έτσι εξηγούν και την οικονομική κρίση στην Ελλάδα μετά το 2009.