Join the new world

Sizde farkettiniz mi? Bizimle benzer nufusa sahip ulkelerden birinin marketine gidin. Herhangi bir urunu secin. Ve sayfayi 2-3 dakikada bir refresh edin. Bizim memleketin aksine, sayfanin bu iki dakikalik surecte bile buyuk oranda degistigini goreceksiniz. Gordugunuz seyin, ne oldugunu soyleyeyim. Isleyen bir pazar ekonomisi. Piyasada mal satmak icin saatlerce bekleyen biz eTurklerin pek de alisik olmadigi birsey.

eTurkiye piyasalarindaki bu sigligin nedeni, bizim fakir bir ulke olusumuz ya da uretim kapasitemizin yetersiz olusu degil. Allah nazarlardan saklasin, memleketin dagi tasi isletme dolu. Hayir. Memleket piyasalarindaki sigligin en onemli iki nedeni sunlar:

1- Karaborsa: pm’ler araciligiyla ya da IRC uzerinde faliyet gosteren #incitrade ve benzeri kayit disi pazarlar... ”Eee, ne olmus, ticaret oyle ya da boyle oluyor iste” diyenler olacak. Dogru, legal olmasa da ticaret devam ediyor. Ama, normal piyasada olusmus fiyatlar uzerinden vergi cikarilarak. Daha acik soylemek gerekirse, karaborsacilar, hem arz-talep dengesi icinde yer almayarak piyasada daha realist fiyatlarin olusmasini engelliyor, hem devletten vergi kaciriyor, hem de devletten caldigi bu paranin bir kismiyla belli bir fiyat avantaji sunarak normal piyasadaki talebi dahada dusuruyor.

2- Kar amaci gutmeyen (?) resmi & yari resmi, gurup/komun isletmeleri, ve bu isletmelerin isletilememesi sorunu. Resmi & yari resmi isletmelerin durumu ortada (En azindan bildiklerimizin. Bir hukumet yetkilisi cikip bu isletmelerin tam listesini ve su an ne durumda olduklarini sevabina aciklasa cok iyi olur). Ya calismiyor, ya da dusuk kapasite calisabiliyor. Gurup/komun isletmelerinin kapasite kullanimi gorunurde biraz daha iyi. Bu isletmelerde kimin eli kimin cebinde biz bilmiyoruz. Bilmemize de gerek yok. Ama, bildigimiz birsey var: Kendi acikladiklari, gurup uyelerinin ihtiyaclarinin giderilemesi ve savaslarda kendi kaynaklariyla etkin vuruslar yapabilmesi gibi misyonlari, basarabildiklerini soylemek cok guc. Oyle olsaydi, ne savas sirasinda IRC’de “ekmek var mi, silah var mi” nidalari atan gurup ueyeleri bu kadar cok olurdu, ne de MSB’nin butcesinden kim ne kadar alacak meselesinde perde arkasinda buyuk mucadeleler verilirdi.


Metnin, buraya kadarki kismina ulasmis okuyuculardan onemli bir kisminin aklindaki soruya gelelim simdide: “Yaw, bayram degil seyran degil, bu serbest piyasa meselesi seni niye bu kadar gerdi. Neden kurulu olan duzeni dinamitlemeye calisyorsun?”.

Aciklayayim: Sozde degil ozde “Serbest” olan piyasanin ifa ettigi iki onemli gorev var. Bir: Kaynaklarin verimli bir sekilde kullanimin saglanmasi Iki: Zenginligin adil bir sekilde bolusumune imkan vermesi. Bu iki unsurda da, memleketimiz muz cumhuriyetlerinden farksiz. Dag tas fabrika dolu, ama hala deli gibi ithal ediyoruz. Zira fabrikalar verimsizce calisiyor. Vergi gelirlerinin azligindan, devlet, newbileri kendi ayaklari uzerinde durmaya baslayacaklari doneme kadar destekleyemiyor.
Cozum icin neler yapmali:

1- eTurkler olarak bu pm ve shout araciligiyla ticaret isine bir son vermemiz lazim. Madem illa devam edeceksin, git eYunan vatandasi olup orda yap; eTurkiye’ye bir faysan dokunsun.
2- eDevlet elindeki tum isletmeleri (eger varsa hastane ve savunma sistemi ureten sirketler haric) ozellestirmeli. Zaten isletemiyorsunuz. Satin, isleten birileri ciksin, ekonomiye bir katki saglansin.
3- Paralel piyasalar diye tabir ettigim #incitrade ve varsa benzeri siteler kapanmali.
4- Devlet/MSB tum silah ve ekmek alimlarini yasal piyasadan gerceklestirmeli. El altindan degil. (Yahu, sen ben bireysel olarak karaborsa ile vergi kacirdik, hadi bir nebze anlarim. Devletin kendi kendinden vergi kacirmasi gibi yaman bir celiski var mi bu dunyada?)

Guclu devlete sahip olmanin var olan tek yolu, verimli isleyen bir ekonomi ve onun dogal sonucu olan zenginlesmis ulkedir. Biz o guclu devlete sahip olmanin hala cok uzagindayiz.

P.S. Unutugum, yanlis soyledigim unsurlari yorumlarda tamamlar ve duzeltirsiniz. Her ne kadar sürç-i lisan ettiysek, affola.