Yavız Sultan Selim

Day 5,262, 16:36 • Published in Turkey Cyprus • by bakariz

Satranç şiirinin hikayesi
Şah İsmail ve Yavuz Sultan Selim arasında geçenleri ve Satranç şiirinin hikayesini biliyor musunuz?
Hikaye şu şekilde rivayet edilir:

Yavuz Sultan Selim, devlet-i aliyenin başına geçmeden önce şehzadelik yıllarında satrança merak salar, diğer alanlarda olduğu gibi satranç alanında da kendini bir hayli geliştirir.
Şehzade Selim bu oyunda ustalaşırken İran bölgesinde satranç ustası olan Şah İsmail'den haberdar olur. Onunla oynamayı kafasına koyan Şehzade tebdil-i kıyafetle İran'a gider.
İran’a varır varmaz hanlarda, kervansaraylarda satranç oynamaya başlar ve önüne geleni yener. Oynadığı herkesi yenerek bayağı ün salan Şehzade Selim’in ünü kısa sürede Şah İsmail’e kadar gider.
Şah bu ünlü satranç ustası dervişi duyunca, çağırın bir de benimle oynasın der. Böylece Şehzade Selim Şah’ın huzuruna çıkar ve düello başlar.
Şah İsmail’in oyun tarzını görmek için ilk oyunda bilerek yenilen Şehzade Selim, ikinci oyunda çok kısa bir sürede Şah İsmail’i mat eder.
Mat olan Şah İsmail sinirlenir ve:
-Bre derviş! Hiç şahlar mat edilir mi? der.
Genç şehzade hemen cevabı yapıştırır:
-Şahların mat edilmeyeceği danışıklı dövüşünü bilseydim, elbette benim de tavrım ona göre olurdu.
Bunun üzerine Şah İsmail iyice sinirlenir. Derviş sandığı Şehzade Selim'e bir tokat atar. Bir kese de altın verip, gönderir.
Tam bu sırada Şehzade Selim'in dilinden aşağıdaki beyit dökülür.
Aradan yıllar geçer. Şehzade Selim yediği tokadın acısını unutmamıştır ve Sultan olarak Çaldıran’da Şah’ın karşısında tekrar çıkar. Şehzade iken satrançta yendiği Şah’ı, Sultan olup tekrar yenen Yavuz Sultan Selim savaştan sonra Şah’a bir mektup gönderir.
"Atacaksan tokadı, böyle atacaksın."
Aslında Yavuz bütün olanları Şah’ın huzurundan kovulduğu gün şiirinde anlatmış ancak Şah anlayamamıştır. Herkesin dost olmayacağını, bir gün böyle kişilerin karşısına serdar olarak ta çıkabileceğini söylemiştir.

Yavuz Sultan Selim’in yazdığı bu şiirin özelliği; soldan sağa ve yukarıdan aşağı okunduğunda mısraların aynı olmasıdır. Bu da Yavuz Sultan Selim'in ne kadar zeki olduğunu gösterir.Ayrıca divan edebiyatında vezni aher denilen tarzda yazılan ilk beyit olduğu söylenmektedir.

Sanma şâhım herkesi sen sâdıkâne yâr olur
Herkesi sen dost mu sandın belki ol ağyâr olur
Sâdıkâne belki ol bu âlemde dildâr olur
Yâr olur ağyâr olur dildâr olur serdâr olur
Yavuz Sultan Selim

farklı kaynaklardad hikayeler değişik olabiliyor, kesin birşey bulamadım.
yine bir deyişe gore kulağına küpe olsun deyimi Selim'in tokatı yediktn sonra unutmasın diye küpe takmasıdır.