Join the new world

Χαιρετώ την κοινότητα της eGreece.

Στο προηγούμενο άρθρο είχαμε αφήσει την χώρα σε μια ταραχώδη περίοδο, με τον εμφύλιο πόλεμο να βρίσκεται σε εξέλιξη και την οικονομία της χώρας κατεστραμμένη, να κρέμεται από τις συμμαχικές δυνάμεις (αρχικά Αγγλία μετά ΗΠΑ).

Μέσω του δόγματος Τρούμαν καταφθάνουν αρχικά 300 εκατομμύρια δολάρια τα οποία έχουν ως στόχο την κάλυψη των αναγκών της χώρας σε εισαγωγές τροφίμων, πρώτων υλών και στρατιωτικού εξοπλισμού, ενώ στο άρμα των εξοπλισμών εισέρχεται και η γείτονα Τουρκία. Οι δύο αυτές χώρες παίζουν σημαντικό γεωστρατηγικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και οι ΗΠΑ δεν θέλουν να χαθεί ο έλεγχος των στενών του Ελλησπόντου.

Για την Ελλάδα, η οικονομική κατάσταση συνεχίζει να παρουσιάζει προβλήματα. Η ύπαιθρος βρίσκονταν σε αναβρασμό εξαιτίας του εμφυλίου, με μεγάλα κύματα εσωτερικών προσφύγων να μεταφέρονται στα αστικά κέντρα. Συνεπώς δεν είχε επιτευχθεί η πλήρης αποκατάσταση της αγροτικής παραγωγής, οι συγκοινωνίες ήταν ακόμη προβληματικές, η μαύρη αγορά δεν είχε εξαλειφθεί οδηγώντας σε ελλείψεις προϊόντων όπως το ελαιόλαδο, ενώ και όσον αφορά την σταθεροποίηση της δραχμής, μετά από μια σειρά υποτιμήσεων και διαφόρων σχεδίων που χρησιμοποιήθηκαν ο τελικός στόχος έδειχνε να παραμένει μακρινός. Αντιθέτως, πολλοί κάτοχοι κατοχικών δραχμών αλλά και υπερπληθωριστικών δραχμών ακριβώς μετά την απελευθέρωση είχαν την ευκαιρία να μετατρέψουν τις δραχμές, αρχικά σε στρατιωτικές Λίρες (νόμισμα που χρησιμοποιούνταν παράλληλα με τις ελληνικές δραχμές για περίπου όσο κράτησε η συμμετοχή των Άγγλων στην Ελλάδα) και μετά σε χρυσές λίρες και δολάρια, απορροφώντας σημαντικό μέρος από τα διαθέσιμα συναλλαγματικά αποθέματα της ΤτΕ. Τα τελευταία είναι σημαντικά για μια χώρα καθώς μέσω αυτών αγοράζονται αγαθά από το εξωτερικό και στηρίζουν την νομισματική κυκλοφορία. Προς το παρόν Άγγλοι και Αμερικανοί τροφοδοτούν τα ελλείμματα της χώρας παρέχοντας κεφάλαια, είτε σε μορφή προϊόντων, είτε στην μορφή επιδοτήσεων ή δανείων. Όλες οι ομάδες του πληθυσμού προσπαθούσαν διαρκώς να ζητήσουν όλο και περισσότερα προνόμια (αυξήσεις μισθών, παραχώρηση εισαγωγικών αδειών κ.α.) γεγονός το οποίο επιδείνωνε την κατάσταση. Όλα αυτά γίνονται μέχρι την έλευση του σχεδίου Μάρσαλ. Η Ούνρα έχει αποχωρήσει 2 χρόνια πριν χωρίς να έχει καλύψει πλήρως τις ανάγκες της χώρας.

Το σχέδιο Μάρσαλ (1948-1952) αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος της πολιτικής των ΗΠΑ γύρω από την ανασυγκρότηση της Ευρώπης. Στόχος, η αποφυγή της εξάπλωσης του Κομμουνισμού στην Ευρώπη και παράλληλα η εύρεση αγορών για την πώληση αμερικανικών προϊόντων.Βασικός αποδέκτης του σχεδίου η Δυτική Γερμανία, με την Ελλάδα όμως να λαμβάνει σημαντική βοήθεια σε σχέση με την οικονομική της σημασία. Επειδή οι Αμερικανοί παραγωγοί δεν μπορούσαν να αποδεχτούν την μεταβίβαση μεγάλων ποσών από τον προϋπολογισμό προς τις χώρες της Ευρώπης, αντί να δοθούν τα ποσά αυτά με την μορφή δολαρίων, αντιθέτως παραχωρήθηκαν προϊόντα απαραίτητα για την διαβίωση και την ανασυγκρότηση, με την προϋπόθεση ότι τα ποσά που οι χώρες αυτές θα εισέπρατταν από την πώληση των προϊόντων αυτών (συνήθως με την μορφή δελτίων) προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις θα χρησιμοποιούνταν για την ανασυγκρότηση. Η Ελλάδα επωφελήθηκε από το σχέδιο Μάρσαλ, εισπράττοντας συνολικά μαζί με το δόγμα Τρούμαν 1,1 δις Δολάρια, ποσό που αντιστοιχούσε με δύο ΑΕΠ της προπολεμικής Ελλάδας. Αστρονομικό ποσό, το οποίο δεν δόθηκε σε δολάρια και φυσικά δεν δόθηκε χωρίς επιτήρηση. 70% σε μορφή προϊόντων, 20% για παροχή στρατιωτικού υλικού και 10% σε ρευστό. Έτσι χρησιμοποιήθηκε η βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ. Δύο αποστολές αμερικανών εμπειρογνωμόνων ήρθαν στην Ελλάδα για να βγάλουν συμπεράσματα γύρω από την κατάσταση των πραγμάτων. Προτείνω να διαβάσετε την έκθεση Πόρτερ που έχει βγει σε βιβλίο από τις μεταμεσονύκτιες εκδόσεις για να δείτε ποια είναι η κατάσταση της χώρας. Όπως περίπου την φαντάζεστε.

Μεγάλα έργα την εποχή αυτή έγιναν πραγματικότητα, με κυρίαρχο παράδειγμα την περίπτωση της ΔΕΗ. Εξαγοράστηκαν οι μεμονωμένες ιδιωτικές εταιρίες, ενώ αξιοποιήθηκαν σχέδια που είχαν ήδη ξεκινήσει πριν από τον πόλεμο γύρω από την κατασκευή υδροηλεκτρικών εργοστασίων και την αξιοποίηση της τοπικής θερμοηλεκτρικής δύναμης που θα μπορούσε να παραχθεί με την καύση λιγνίτη. Το ίδιο έγινε και με τις τηλεπικοινωνίες, όπως και σε άλλους νευραλγικούς τομείς της χώρας. Βασικά δομικά έργα τα οποία θα βοηθούσαν την χώρα να αναγεννηθεί. Για τους Έλληνες, αριστερούς και δεξιούς, η ανασυγκρότηση της χώρας θα γίνονταν πραγματικότητα μόνο μέσω της εκβιομηχάνισης. Οι Αμερικανοί, όπως και ο Βαρβαρέσος πίστευαν ότι θα έπρεπε πρώτα να αναπτυχθούν ο αγροτικός τομέας και η ελαφρά βιομηχανία και έπειτα και εφόσον η βαριά βιομηχανία ήταν σε θέση να είναι αρκετά παραγωγική χωρίς την ύπαρξη δασμολογικών διευκολύνσεων και δανεισμού. Οι Αμερικανοί έδειξαν και τον τουρισμό ως δρόμο εύκολης ανάπτυξης και παραγωγής θέσεων εργασίας. Ακολουθήθηκε ο δρόμος της εκβιομηχάνισης με τα θετικά και τα αρνητικά της επιλογής αυτής να υπάρχουν ακόμη και στις μέρες μας, αλλά θα μιλήσουμε αργότερα πιο αναλυτικά για αυτό. Επίσης η οικοδομή στήριξε εν πολλοίς τους αλματώδεις ρυθμούς ανάπτυξης μέχρι την δεκαετία του 70, πάλι με τα θετικά και τα αρνητικά της επιλογής αυτής να φαίνονται μέχρι τις μέρες μας.

Αλλά ας σταματήσουμε τα χρονικά άλματα και να επικεντρωθούμε στην περίοδο του 50. Πέρα από τα ζητήματα της οικονομίας όσον αφορά την διάχυση των προϊόντων με ορθό τρόπο, την ανασυγκρότηση των κλάδων της οικονομίας κ.α. σημαντικότατο θέμα είναι αυτό της οικονομικής σταθερότητας. Η δραχμή αυτά τα χρόνια ακολουθεί έναν ρυθμό που θυμίζει μπούμεραγκ ακολουθώντας τις ενέσεις συναλλάγματος που έρχονταν από το εξωτερικό. Αυτή η κατάσταση δεν είναι υγιής, ενώ γίνεται διαρκώς έντονο ζητούμενο η σταθεροποίηση της δραχμής, καθώς η ίδια η βοήθεια δεν θα συνέχιζε εις το διηνεκές. Δύο ήταν τα μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν μέχρι την τελική υποτίμηση Μαρκεζίνη το 53. Το ένα αυτό του Βαρβαρέσου, ήθελε πλήρη έλεγχο του κρατικού μηχανισμού στα προϊόντα της αποστολής, την φορολόγηση των επιτηδευματιών, βιομηχανιών και φυσικών προσώπων χρησιμοποιώντας ως δείκτη φορολόγησης το Ενοίκιο του καταστήματος/σπιτιού κ.α. το οποίο πολλαπλασιάζονταν αναλόγως (χοντρικά φορολόγηση των ανώτερων στρωμάτων,βιομηχάνων και εμπόρων), διατήρηση σταθερών τιμών ώστε να καταστραφεί το κύκλωμα της μαύρης αγοράς και εν ελθέτω χρόνω υποτίμηση και σταθεροποίηση της δραχμής. Το πείραμα Βαρβαρέσου ενώ αρχικά εφαρμόστηκε με τις ευχές των Άγγλων από το 45 τελικά απέτυχε και ακολουθήθηκε η λογική Ζολώτα που υποστήριζε την υποτίμηση του νομίσματος (που ουσιαστικά έριχνε το βάρος στα μισθωτά στρώματα καθώς οι πλούσιοι αγόραζαν τα πάντα με λίρες και συνάλλαγμα) και την ελεύθερη αγοραπωλησία της δραχμής με χρυσό και συνάλλαγμα (που είπαμε πριν τι συνέπειες είχε). Τελικά η ΕΠΕΚ θα προχωρήσει σε μια σειρά επώδυνων μέτρων που βοήθησαν σημαντικά στην σταθεροποίηση της οικονομίας (με αρμόδιο υπουργό τον Καρτάλη) ενώ με την έλευση της κυβέρνησης Παπάγου μπαίνει επιτέλους η βάση της σταθεροποίησης της οικονομίας με τον Μαρκεζίνη να πατάει το κουμπί της σταθεροποίησης μέσω της σταθερής υποτίμησης της δραχμής στις 9 Απριλίου 1953. 30 δραχμές / δολάριο , αυτός ήταν ο χρυσός κανόνας που ακολούθησαν οι μετέπειτα κυβερνήσεις μέχρι την περίοδο της χούντας (χοντρικά) με επικεφαλής της ΤτΕ τον Ξενοφών Ζολώτα. Μεγάλο ποσοστό του εργατικού δυναμικού (χοντρικά γύρω στις 700.000) παίρνει για άλλη μια φορά τον δρόμο της ξενιτιάς (κυρίως χώρες κεντρικής Ευρώπης με πρώτη την Γερμανία), καθώς εν τω μεταξύ το προϊόν που προσέφερε πολλές θέσεις εργασίας στην Ελλάδα, ο καπνός χάνει την ζήτησή του, εξαιτίας του ότι οι χώρες της κεντρικής Ευρώπης εξαιτίας του σχεδίου Μάρσαλ αλλάζουν την συνήθεια στον καπνό (βλ. Αμερικανικά Τσιγάρα, Ρώσικα τσιγάρα) και έτσι όπως έγινε και με την σταφίδα πολύς κόσμος, ειδικά στην βόρεια Ελλάδα μένει χωρίς εργασία και φεύγει για ένα καλύτερο αύριο.

Νόμος του Ζολώτα μαζί με το 30 δραχμές/ δολάριο είναι η παραδοχή ότι οι
αυξήσεις στις εργατικές αποδοχές δεν θα περνούν ποτέ την αύξηση της παραγωγικότητας, στοιχείο το οποίο βοήθησε στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά παράλληλα δημιούργησε σταδιακά όλο και μεγαλύτερη ανισοκατανομή εισοδήματος. Αυτό το γεγονός, μαζί με την ανοικτή πληγή που αφήνει ο εμφύλιος αλλά και όλο το σύστημα που αναπτύσσεται από την δεξιά μετά τον εμφύλιο (Παρασύνταγμα το ονομάζει ο Αλιβιζάτος) θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για την έλευση του Κέντρου (Παπανδρέου), στην δυναμική εμφάνιση της ΕΔΑ, στην αποστασία και εν τέλει στην στρατιωτική δικτατορία των συνταγματαρχών.



Με εκτίμηση,

Aquitanian News.