Σελίδες Οικονομικής ιστορίας της Ελλάδας. Από το 22 μέχρι το 32.

Day 3,989, 23:36 • Published in Greece Greece • by GeorgeIV

Καλημέρα στην κοινότητα της eGreece. Καλή εβδομάδα σε όλους.

Στο προηγούμενο άρθρο είχαμε φτάσει στο 22. Το Σεπτέμβρη τα πάντα είχαν τελειώσει. Το μεγάλο όνειρο κατέληξε πια εφιάλτης και για σχεδόν ενάμιση εκατομμύριο ανθρώπους σήμανε το σημείο της μη επιστροφής και της εγκατάστασης στην μητέρα Ελλάδα, η οποία επικαιροποιήθηκε με την υπογραφή της σύμβασης και της συμφωνίας της Λωζάνης.

Τι σημαίνει η υποδοχή του 1,5 εκατ. ανθρώπων σε μια χρεοκοπημένη χώρα που μόλις έχασε ένα πόλεμο; Πολλά. Καταρχάς το πρόβλημα σίτισης, στέγασης και αποκατάστασης είναι επιτακτικό και η χώρα προσπαθεί να βρει κάποιου είδους βοήθεια. Η κυβέρνηση στρέφεται προς την ΚτΕ, η οποία μεσολαβεί για να παραχωρηθεί στην χώρα ένα δάνειο το οποίο ονομάστηκε τριμερές. Ύψους 9 εκ. λιρών Αγγλίας, ονομάσθηκε έτσι από τους τρεις σκοπούς που προοριζόταν να εξυπηρετήσει. Το 1/3 του δανείου (3 εκ. λίρες) προορίστηκε για την εξόφληση μέρους του Δημοσίου χρέους, το οποίο θα μεταβιβαζόταν από την ΕΤΕ στην ΤτΕ, το άλλο ένα τρίτο για την αποκατάσταση των προσφύγων αφήνοντας το υπόλοιπο για κάλυψη ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Μέχρι τότε οι πρόσφυγες προσπαθούν να αποφασίσουν που επιθυμούν να αντικατασταθούν. Αν και η αγροτική αποκατάσταση προσφέρει μεγαλύτερα πλεονεκτήματα και για την χώρα αλλά και για τους πρόσφυγες, ωστόσο υπήρχε ένα σημαντικό μέρος που ασχολούνταν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία με αστικά επαγγέλματα (κυρίως παροχή υπηρεσιών μέσω πανδοχείων,ξενοδοχείων κ.α.).

Η οικονομία μπαίνει στο ρυθμό της παγκόσμιας οικονομίας σύμφωνα με τον τρόπο που διαμορφώθηκε εξαιτίας δύο σχεδίων (σχέδιο Ντόουζ (1924) και σχέδιο Γιάνγκ (1929) ). Σύμφωνα με αυτά η Γερμανία θα αποπλήρωνε τις τεράστιες πολεμικές αποζημιώσεις προς τους νικητές με την βοήθεια κεφαλαίων (επενδύσεις+δάνεια) από τις ΗΠΑ. Ο κύκλος αυτός συντηρούσε μικρότερους κύκλους αποζημιώσεων ανάμεσα σε μικρότερες χώρες όπως η Βουλγαρία, το Βέλγιο, η Ελλάδα κ.α.

Ας επιστρέψουμε όμως στην Ελλάδα του 22. Στον αγροτικό τομέα, ο Βενιζέλος προχωρά στην δημιουργία της Αγροτικής Τράπεζας και του Υπουργείου Γεωργίας. Μαζί αυτοί οι δύο βραχίονες δίνουν μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της αγροτικής παραγωγής. Δημιουργούνται για πρώτη φορά αγροτικοί συνεταιρισμοί και θεσμοθετούνται οι λαϊκές αγορές.Προωθείται αποφασιστικά η αγροτική μεταρρύθμιση για να παραχωρηθούν στους πρόσφυγες. Αρδρευτικά και εν γένει εγγειοβελτιωτικά έργα μεταμορφώνουν την εικόνα του τόπου, ειδικά στην κοιλάδα του Αξιού και την ανατολική Μακεδονία. Τα καπνά της τελευταίας παίρνουν την θέση που είχε η σταφίδα για την χώρα το 19ο αιώνα. Η μαζική μετανάστευση στις ΗΠΑ έχει σταματήσει εξαιτίας της εφαρμογής της ποσόστωσης εκ μέρους της, η οποία επιτρέπει πλέον ελάχιστα μικρό ποσοστό ανθρώπων να εισέλθει, σε αντίθεση με την περίοδο των τελών του 19ου αιώνα. Έτσι πρέπει να βρεθούν τρόποι ώστε να αντιμετωπιστεί το τέρας της ανεργίας και της εργασιακής αποκατάστασης από την ίδια την Ελλάδα.

Εκτός από τον αγροτικό τομέα, ένας δεύτερος τομέας, ο οποίος είχε μεγάλη σημασία στην παγκόσμια οικονομία, όσο και στον σχεδιασμό της Ελλάδας για την δημιουργία βάσης μιας ανεπτυγμένης οικονομίας είναι η βιομηχανία. Οι πρόσφυγες αποτελούν ένα κομμάτι του πληθυσμού, χωρίς ουσιαστικές σχέσεις με την κοινωνία, χωρίς εργασία και με αβέβαιο μέλλον. Έτσι, η χώρα θα προσπαθήσει να ζήσει το όνειρο της εκβιομηχάνισης χρησιμοποιώντας αυτή την ευκαιρία. Τράπεζες όπως η ΕτΕ θα χρηματοδοτήσουν επικερδείς (μέχρι το 1929) επιχειρήσεις ταπητουργίας (επικερδής αλλά ανελαστικό προϊόν που έχασε μετά το κραχ) ,αλλά και ζημιογόνες όπως η Ελληνική Εριουργία. Μικρομεσαίες βιοτεχνίες κυρίως, 10-30 ατόμων η καθεμιά, θα συγκροτήσουν την πραγματικότητα της ελληνικής βιομηχανίας της περιόδου μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα αποτέλεσαν τα βιομηχανικά συγκροτήματα του Πρόδρομου Αθανασιάδη-Μποδοσάκη (Πυρκάλ,εριουργεία κ.α.), τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά (193😎 και τα λιπάσματα της οικογένειας Κανελλόπουλου. Το γεγονός αυτό απέτρεψε την χώρα από την δημιουργία σοβαρών ισχυρών βιομηχανιών, με καθετοποιημένη παραγωγή. Αντιθέτως εξυπηρέτησαν την λογική της αυτοσυντήρησης του εργατικού δυναμικού και της αποσόβησης των κοινωνικών συγκρούσεων. Άλλωστε, η εποχή μετά το 19 αποτελεί το σημείο που ο σοσιαλισμός ανδρώνεται στην πρώην τσαρική Ρωσία και αποτελεί το όνειρο των εργατικών μαζών πανευρωπαϊκά.

Στο τραπεζικό τομέα, έχουμε μερικές απορροφήσεις τραπεζών που είχαν ξεπηδήσει πριν από μεγαλύτερες, ενώ η μεγαλύτερη αλλαγή ήταν η δημιουργία της Τράπεζας της Ελλάδος. Αποτελούσε όρος για την λήψη του τριμερούς δανείου. Έχει πλέον το εκδοτικό προνόμιο, εκδίδει μετοχές χωρίς να αναλαμβάνει κανενός είδους εμπορικές εργασίες, δρώντας ως θεματοφύλακας της ορθής λειτουργίας του νομισματικού συστήματος στην χώρα, αντικαθιστώντας την ΕτΕ.

Ο Βενιζέλος προσπάθησε πράγματι να φέρει αποφασιστικές αλλαγές στην χώρα την τελευταία τετραετία του. Ωστόσο, για κακή του τύχη η παγκόσμια οικονομία για άλλη μια φορά βρήκε τοίχο. Το 1929, μία μεγάλη κρίση στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης θα ταρακουνήσει την παγκόσμια οικονομία. Στην Ελλάδα θα γίνει αντιληπτή μερικά χρόνια αργότερα. Στην Ελλάδα το κύριο πρόβλημα που οδήγησε την χώρα στην στάση πληρωμών τον Απρίλη του 1932 από τον Βενιζέλο ήταν διπλό. Αρχικά,τα έργα που είχαν γίνει εντός της τετραετίας δεν είχαν ακόμη αποδώσει τα αποτελέσματά τους στα οικονομικά στοιχεία, ενώ η αξία της δραχμής, η οποία ήταν προσδεμένη με την Λίρα αρχικά και μετά με το δολάριο (χρυσά συναλλάγματα) δεχόταν σοβαρές πιέσεις. Τόνοι χρυσού αποσύρονταν από τα ταμεία της ΤτΕ και ανταλλάσσονταν με δραχμές. Ο Βενιζέλος προσπάθησε να εξασφαλίσει δάνειο που ως στόχο θα είχε την υποστήριξη της δραχμής από την Αγγλία, αλλά απέτυχε. Έτσι, τον απρίλιο του 1932 για άλλη μια φορά η χώρα θα αναγγείλει στάση πληρωμών και θα προχωρήσει σε διαπραγμάτευση των δανείων της. Για άλλη μια φορά η χώρα χρεοκοπεί.

Στο επόμενο άρθρο θα μιλήσουμε για την οικονομία την εποχή του Μεταξά και για την Ελλάδα την εποχή της Κατοχής.

Με εκτίμηση,

Aquitanian News.