Σελίδες Οικονομικής Ιστορίας της Ελλάδας. Από την πτώχευση στον πόλεμο.

Day 3,992, 10:48 • Published in Greece Greece • by GeorgeIV

Χαιρετώ την κοινότητα της eGreece.

Στο προηγούμενο άρθρο είχαμε αφήσει την χώρα για άλλη μια φορά μπροστά σε ένα χρεοστάσιο ακόμη. Η οικονομική πραγματικότητα στον κόσμο δεν είναι καθόλου καλή. Η πτώση των τιμών των εξαγώγιμων προϊόντων της Ελλάδας (μέχρι το 33 παρατηρείται αυτή η έντονη πτώση), την μείωση των άδηλων πόρων και την κρίση της παγκόσμιας ναυτιλίας θα την οδηγήσει σε μια σειρά από ρυθμίσεις, με πρωτεύοντα στόχο την αποφυγή φυγής συναλλάγματος εκτός της χώρας. Χωρίς συνάλλαγμα κινδυνεύει η δραχμή και κατά συνέπεια η ελληνική οικονομία. Η ΔΟΕ ελέγχει ακόμη μέρος της ελληνικής οικονομίας, όπως και την κανονικότητα γύρω από την αποπληρωμή εξωτερικών χρεών.

Για την Ελλάδα, όπως και για πολλές άλλες Ευρωπαϊκές χώρες άρχισε να ισχύει ο κανονισμός του Κλήριγκ. Τί ήταν το κλήριγκ; Ας το πούμε με απλά λόγια. Δύο χώρες θέλουν να αγοράσουν η μία από την άλλη προϊόντα, ωστόσο, λόγω της ανάγκης να μην εξαχθεί συνάλλαγμα και χρυσός εκτός των οικονομιών τους κάνουν κάτι άλλο. Ανοίγουν έναν λογαριασμό αμφότερες, μέσω των οποίων κλείνονται εμπορικές συμφωνίες χρησιμοποιώντας ένα είδος πιστωτικού νομίσματος, το οποίο στην συνέχεια εξαργυρώνεται από την κεντρική τράπεζα της εκάστοτε χώρας εσωτερικά. Για την χώρα μας, το Κλήριγκ αποτέλεσε ένας μηχανισμός ο οποίος είχε θετικά και αρνητικά στοιχεία. Μιας και τα βασικά εξαγωγικά προϊόντα της ανήκουν στα προϊόντα με ανελαστική ζήτηση (καπνός,σταφίδα) είχε πρόβλημα να βρει σταθερούς πελάτες για αυτά. Τελικά, η κεντρική Ευρώπη και κυρίως η Γερμανία αποτελεί σταθερά το μεγάλο εισαγωγέα ελληνικών προϊόντων. Μάλιστα, για αρκετά χρόνια του μεσοπολέμου η Ελλάδα είχε πλεονασματικό λογαριασμό με την Ναζιστική Γερμανία, γεγονός το οποίο δημιουργούσε από την μία πλευρά εξάρτηση στις συναλλαγές, από την άλλη φόβο γύρω από την ζημιά που θα μπορούσε να δημιουργηθεί μετά από ξαφνική υποτίμηση του Μάρκου. Ο Χίτλερ είχε δώσει εντολή στον υπουργό Οικονομικών του Σαχτ να δημιουργήσει αυτή την σχέση οικονομικής εξάρτησης/επιβολής σε χώρες σαν την Ελλάδα. Μάλιστα, η Ελλάδα για να ξεφορτωθεί τα Μάρκα Κλήριγκ που είχε, τα χρησιμοποίησε για να αγοράσει πολεμικό εξοπλισμό, όσο και προϊόντα άλλων χωρών που δέχονταν τα μάρκα κλήριγκ μετά από εμπορικές συμβάσεις που είχε κάνει η Γερμανία με αυτές.


Αφήνοντας το κλήριγκ ας κάνουμε ένα ζουμ άουτ για να δούμε τι ακριβώς γίνεται στην Ελλάδα. Ευτυχώς για εκείνη, τα μεγάλα έργα που έγιναν την τελευταία τετραετία Βενιζέλου αρχίζουν να αποδίδουν, με μεγαλύτερη επιτυχία την μείωση εξάρτησης της χώρας από εισαγωγές σιτηρών κατά 40% σε σχέση με πριν. Η βιομηχανία, αποτελεί έναν τομέα που όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο κεφάλαιο ήταν κάπως προβληματικός. Εξαιτίας του προστατευτισμού που επέβαλλαν οι συνθήκες της παγκόσμιας οικονομίας μετά το 29, ο τομέας αυτός επωφελήθηκε των συνθηκών αυτών, προσπαθώντας να διατηρήσει τα ημερομίσθια διαρκώς προς τα κάτω, δημιουργώντας παράλληλα σταδιακά προς το τέλος του Μεσοπολέμου καρτέλ και μονοπώλια γύρω από τομείς όπως η κλωστοϋφαντουργία κ.α. διατηρώντας εύρωστα οικονομικά στοιχεία, χωρίς να προχωρήσουν σε ανανέωση του βιομηχανικού τους εξοπλισμού. Καταστάσεις σαν αυτές δημιουργούν αναβρασμό στην εργατική τάξη, και κάπου εδώ μπαίνει δυναμικά η προσπάθεια του κράτους να εκδιώξει τους ταραξίες εκτός του συνδικαλιστικού κινήματος. Το Ιδιώνυμο, νόμος του Βενιζέλου, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον ήδη από την εποχή του και ειδικότερα την εποχή Μεταξά, σε τέτοιο σημείο, το οποίο δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματική δυναμική του ΚΚΕ και του σοσιαλισμού εντός των σωματείων και της κοινωνίας.

Για την άνοδο του Μεταξά το 36, σίγουρα έπαιξε κάποιο ρόλο ο πολιτικός κόσμος (καθώς το ΚΚΕ στις τελευταίες εκλογές είχε ποσοστό αρκετό ώστε να παίξει το ρόλο του πλειοδότη ανάμεσα στον δικομματισμό), αλλά και το γεγονός ότι σε μερικούς μήνες και το λαικό κόμμα και οι φιλελεύθεροι (όλα τα παρακλάδια τους που δημιουργήθηκαν μετά την οριστική διάσπασή τους) είχαν μείνει ακέφαλα, καθώς είχαν πεθάνει όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί με αρκετό κύρος για να αναλάβουν. Σίγουρα ο Μεταξάς ήταν επιλογή του βασιλιά Γεωργίου Β΄ και οι σχέσεις τους ήταν υπέρ το δέον στενές. Τα πλεονάσματα του προϋπολογισμού της εποχής Μεταξά κατευθύνονται κυρίως προς την υποστήριξη της πολεμικής βιομηχανίας του συγκροτήματος Μποδοσάκη, στα αμυντικά έργα στην μεθόριο και στην αγορά οπλισμού, όταν αυτό ήταν δυνατόν. Ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος ξεκίνησε σε μια περίοδο που η οικονομία της χώρας έμοιαζε να φτάνει στα όρια της αντοχής της όσον αφορά την λογική της αυτάρκειας, καθώς από το 1937 τα οικονομικά του κόσμου είχαν βελτιωθεί σημαντικά και η λογική του προστατευτισμού και του κλήριγκ άρχισε να φεύγει, τουλάχιστον μέχρι τον πόλεμο, ο οποίος έφερε μεγάλες αλλαγές.

Στο επόμενο άρθρο θα μιλήσουμε σύντομα γύρω από τα πολεμικά μέτωπα της χώρας και θα επικεντρωθούμε γύρω από την οικονομία την εποχή της κατοχής μέχρι την απελευθέρωση και την διακήρυξη του δόγματος Τρούμαν. Το σχέδιο Μάρσαλ θα το δούμε ξεχωριστά.


Με εκτίμηση,

Aquitanian News.