Join the new world

Ορμώμενος από το γεγονός ότι αξιώθηκα να φτίαξω την πρώτη μου Εταιρία Συμμετοχών (Holding), θα ήθελα να μοιραστώ με τη σεβαστή μας Κοινότητα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο που εξηγεί το τι είναι ένα κλάστερ ή αλλιώς επιχιρηματική συστάδα, στην καπιταλιστική οικονομία.

Το κλάστερ κοντολογίς δεν είναι απλά μια εταιρία συμμετοχών, ένας όμιλος εταιριών όπως για παράδειγμα ο Όμιλος του ιδιωτικού ΟΤΕ, ο Όμιλος Βαρδινογιάννη ή όπως καλή ώρα τα Holdings του παιχνιδιού. Είναι ένα ολόκληρο επιχειρηματικό οικοσύστημα που αποτελείται ακόμα και από ανταγωνιστικές μεταξύ τους εταιρίες ή εταιρικά σχήματα. Στην χώρα μας παράδειγμα κλάστερ είναι το Corallia.

Παραθέτω παρακάτω ορισμένα αποσπάσματα από το εκτενές και πολύ ενδιαφέρον άρθρο και σύνδεσμο στο τέλος για την ανάγνωση ολόκληρου του άρθρου.

Καλό φθινόπωρο!

Spathovounion - Σύμβουλος ΙΣΟΠΟΛΙΤΕΙΑΣ



[...]

Το 1990, ο νεοφιλελεύθερος καθηγητής του Χάρβαρντ, Μάικλ Πόρτερ, στο έργο σταθμό για την ανάλυση των κλάστερ, που δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά (The Competitive Advantage of Nations, εκδ. Free Press, New York, 1990, 1998, Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των Εθνών), ορίζει το κλάστερ ως «γεωγραφική συγκέντρωση διασυνδεδεμένων επιχειρήσεων, εξειδικευμένων προμηθευτών, παρόχων υπηρεσιών και σχετιζόμενων ιδρυμάτων ενός βιομηχανικού κλάδου». Το υπουργείο Βιομηχανίας και Εμπορίου της Μεγάλης Βρετανίας ορίζει τα κλάστερ ως «γεωγραφική συγκέντρωση ανταγωνιζόμενων, συνεργαζόμενων και αλληλοεξαρτώμενων εταιριών και ιδρυμάτων που συνδέονται μεταξύ τους από ένα σύστημα επιχειρηματικών και μη δεσμών».

Σε κάθε περίπτωση στο πλαίσιο του κλάστερ ενοποιούνται οργανικά ανταγωνιστικές και παραπληρωματικές επιχειρήσεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα, κεντρικό και τοπικό κράτος και χρηματοπιστωτικός τομέας σε μία ολοκλήρωση της παραγωγής σε μια παραγωγική αλυσίδα σε έναν ιδιαίτερο βιομηχανικό κλάδο.

Σήμερα, τα κλάστερ θεωρούνται συνώνυμα της υψηλής παραγωγικότητας και της καινοτομίας. Τα υπουργεία Οικονομίας των μεγαλύτερων κρατών έχουν συγκεκριμένες πολιτικές προώθησης των κλάστερ. Η ΕΕ υποστηρίζει τα κλάστερ μέσω διαφόρων προγραμμάτων (Interreg, Innova, European Cluster Observatory). Στην Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία και ιδιαίτερα από την κρίση και ύστερα, υπάρχει έντονη προώθηση της συγκρότησης σε κλάστερ του τουριστικού τομέα και του αγροτοδιατροφικού τομέα, ενώ έχει συγκροτηθεί και το κλάστερ υψηλής τεχνολογίας Corallia με κέντρο το πανεπιστήμιο της Πάτρας. Το πρώτο μνημόνιο αναφέρεται ρητά στην προώθησή τους.

[...]

Εταιρίες όπως η Bayer, η BP, η BASF, η IDEOS αποτελούν κάποιες από τις πολυεθνικές που διατηρούν εγκαταστάσεις σε ένα ή περισσότερα υποκλάστερ του μέγα-κλάστερ. Ένα πολύπλοκο δίκτυο αγωγών, αυτοκινητόδρομων και υδάτινων οδών συνδέουν τα τέσσερα κλάστερ και κάνουν δυνατή τη ροή προϊόντων μεταξύ τους. Προϊόντα κάποιων εταιριών αποτελούν πρώτες ύλες για εργοστάσια άλλων εταιριών και κυκλοφορούν μέσω των αγωγών και των διαφόρων συνδέσεων. Ανταγωνιστικές εταιρίες χρησιμοποιούν κοινές εγκαταστάσεις για την παραγωγή των προϊόντων τους για λόγους ορθολογικότερης χρήσης των διαθέσιμων πόρων μέσα στο κλάστερ. Οι προμηθευτές των εταιριών έχουν υψηλή εξειδίκευση στις εταιρίες της χημικής βιομηχανίας και επιδιώκουν τη μεταξύ τους συνεργασία για να καλύψουν από κοινού τις ανάγκες των (κοινών) πελατών τους. Σε όλες τις περιπτώσεις, η ορθολογική χρήση των διαθέσιμων πόρων (γη, εγκαταστάσεις) μέσα στο κλάστερ και άρα η υπέρβαση του κατακερματισμού είναι το κίνητρο για συνεργασία μεταξύ ανταγωνιστών. Από τη μελέτη που προαναφέραμε προκύπτει ως βασική ανάγκη η συστηματικότερη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των παραγωγών και των προμηθευτών ώστε να είναι εφικτό να σχεδιάζεται αποδοτικότερα η συνολική παραγωγή του κλάστερ.

[...]

Στην «Κοιλάδα του Πυριτίου», περισσότερο γνωστή ως Silicon Valley, δημιουργήθηκε ένα από τα πρώτα κλάστερ με ολοκληρωμένη μορφή. Η Σίλικον Βάλλεϊ είναι μία περιοχή στο νότιο τμήμα του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο, σε μία στενή λωρίδα που εκτείνεται από το Σαν Χοσέ ως το Μπέρκλεϊ. Εκεί συγκεντρώνονται σχεδόν όλες οι πολυεθνικές του ευρύτερου βιομηχανικού τομέα της πληροφορικής. Intel, Google, Apple, Amazon, Adobe, Microsoft, Hewlett Packard, Facebook, IBM είναι μόνο μερικές από τις πολυεθνικές που έχουν την έδρα τους στην περιοχή, ενώ οι σημαντικότερες εταιρίες υψηλής τεχνολογίας στον κόσμο, από τη Nokia μέχρι τη Samsung, διατηρούν στη Σίλικον Βάλεϊ κομβικές εγκαταστάσεις. Γύρω από αυτές συγκεντρώνονται χιλιάδες μικρότερες καινοτόμες εταιρίες υψηλής τεχνολογίας. Ένα μεγάλο δίκτυο εξειδικευμένων προμηθευτών συμπληρώνει την παραγωγική αλυσίδα της περιοχής.

[...]

Ο σχηματισμός των κλάστερ αποτελεί μια προσπάθεια καπιταλιστικής ανταπόκρισης στην τάση και ανάγκη για κεντρικό κοινωνικό σχεδιασμό των αναγκών και της παραγωγής, ο οποίος ωστόσο, ποτέ δεν μπορεί να ολοκληρωθεί κάτω από την κυριαρχία του ανταγωνισμού. Στο κλάστερ ChemSite (Ρηνανία – Ρουρ), οι προμηθευτές των μεγάλων εταιριών χημείας παραπονούνται ότι αν γνώριζαν τα πλάνα παραγωγής των πελατών τους θα προετοιμάζονταν καλύτερα για την κάλυψη των αναγκών. Οι συντονιστικές πρωτοβουλίες των κλάστερ χημείας δουλεύουν στην κατεύθυνση ενός κεντρικού σχεδιασμού της παραγωγής, όσο αυτό είναι δυνατό. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιριών δεν επιτρέπει σε τέτοιο βαθμό ολοκλήρωση του σχεδιασμού, ο βαθμός κοινωνικοποίησης του κλάστερ όμως την κάνει απαραίτητη.

[...]

Στο πλαίσιο του κλάστερ, η πανεπιστημιακή έρευνα συνενώνεται με τη διαδικασία έρευνας και ανάπτυξης της επιχείρησης υποτάσσοντας τις μεθόδους της επιστήμης και τους στόχους της στην «καινοτομία», στο εμπορικό μυστικό, στην πατέντα και στο γρήγορο κέρδος. Η επιστημονική έρευνα μετατρέπεται σε βιομηχανική διαδικασία, μεταβάλλοντας, όμως, θεμελιακά τον προσανατολισμό και τις μεθόδους της επιστήμης, από τη γενική κατανόηση των πλευρών ενός φαινομένου στη «στενή» αξιοποίησή του για την παραγωγή ενός εμπορικά αξιοποιήσιμου προϊόντος. Το πανεπιστήμιο παρέχει στο κλάστερ υψηλά ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, βασική έρευνα και ένα φόρουμ επιστημονικής αναζήτησης και ανταλλαγής ιδεών με σκοπό την παραγωγή τελικών προϊόντων. Στη διαδικασία αυτή είναι που υπάρχει και ο μεγαλύτερος δείκτης συνεργασίας των κατά τα άλλα ανταγωνιστικών πολυεθνικών, οι οποίες επωφελούνται από κοινές υποδομές και ροές ανθρώπινου δυναμικού και ιδεών, που δεν μπορούν να δημιουργήσουν στο εσωτερικό τους.