Διδακτικές Φλόγες και Φλογερές Διδασκαλίες

Day 3,903, 04:07 • Published in Greece Greece • by Asterios C

Μία από τις βασικές δεξιότητες στη διδασκαλία με τη μέθοδο της συμπτωματικής μάθησης (incidental learning) είναι η αναγνώριση και η αξιοποίηση της λεγόμενης ‘διδάξιμης στιγμής’ (teachable moment). Στην περίπτωση αυτή, ο δάσκαλος εντοπίζει στη φυσική ροή λόγου (discourse) του μαθησιακού περιβάλλοντος μια ευκαιρία να παρουσιάσει διδακτέα ύλη (subject matter) εκτός σχεδίου μαθήματος (lesson plan), χρησιμοποιώντας κυρίως τον ίδιο το λόγο ως υλικό (material).

Η στιγμή χρησιμοποιείται ως αφορμή για την προσέγγιση ενός γνωστικού αντικειμένου που ούτως ή άλλως υπήρχε πρόθεση να καλυφθεί, περιλαμβάνονταν δηλαδή στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών (curriculum) και εναρμονίζονταν με τις αρχές του γενικού διδακτικού πλαισίου (syllabus). Η προσέγγιση μέσω της στιγμής αγκυρώνει το αντικείμενο στην καθημερινότητα των διδασκομένων και τους προσφέρει ένα πλαίσιο αναφοράς που σχεδιαγραφεί και εμπλουτίζει τους εννοιακούς πόρους που μπορούν να αντλήσουν για κατανόηση.

Η αίσθηση γνωσιακής τριβής (cognitive friction) ανάμεσα στη στιγμή και το αντικείμενο εξαρτάται από την μαεστρία του δασκάλου που επιχειρεί να αξιοποιήσει τη στιγμή. Με έναν πολύ ταλαντούχο δάσκαλο η στιγμή αυτή καθεαυτή θα ξεχαστεί πάραυτα, η εισαγωγή/μετάβαση στο αντικείμενο θα μοιάζει φυσιολογική και αβίαστη, ενώ το ίδιο το αντικείμενο γνώριμο και σχετικό (relevant). Ένας επιδέξιος δάσκαλος θα μπορεί να φτάσει στο ίδιο αντικείμενο από εκπληκτικά διαφορετικές μεταξύ τους στιγμές, ενώ στον ίδιο χρόνο οι διδασκόμενοι δεν θα μπορούν να παρακολουθήσουν τη συνειδητή πλοήγηση και απλά θα ανακαλύπτουν τον εαυτό τους ενασχολούμενους με το αντικείμενο.

Οι ‘φωτιές’ είναι η στιγμή. Η ‘αμαρτωλότητα’ είναι το αντικείμενο. Αν ήταν επιτυχείς ή όχι οι απόπειρες να μοχλευθεί το συμβάν, είναι όντως στην κρίση μας. Ορισμένοι δείκτες (indices) για την επιλογή αυτής της στιγμής, όπως κοινή εικονογραφία (shared imagery) (βλ. ‘φωτιά ως μαρτυρικός θάνατος’ [π.χ. τρεις παίδες εν καμίνω], ‘φωτιά ως εξαγνισμός’, ‘φωτιά ως θεοφάνεια’ [π.χ. καιόμενη βάτος], ‘φωτιά ως οργή Θεού’ [π.χ. Σόδομα]), σίγουρα υπήρχαν. Ας μη συνδέουμε, όμως, θέματα εφαρμοσμένης διδακτής με τη θεολογία και το δόγμα. Δεν θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε κάτι για την ορθότητα/εγκυρότητα/κύρος ενός επιστημονικού συστήματος από το κατά πόσο καταφέρνουν να εκτελέσουν επ’ αυτού τον ελιγμό της ‘διδάξιμης στιγμής’ κάποιοι δάσκαλοι. Γιατί να το κάνουμε τώρα;

Το αν η ‘αμαρτωλότητα’ είναι χρήσιμη ως αντικείμενο στη γενική τάξη των πραγμάτων, είναι άλλου παπά ευαγγέλιο. Για την Εκκλησία μας, ακόμη και ως ιστορικός όρος, μια φορά είναι. Τυχαίνει δε, να ευθυγραμμίζεται πολύ εύκολα με ένα από τα ηχηρότερα ταυτοτικά μηνύματά (brand message) της, αυτό της ‘εγρήγορσης’, στο οποίο μπορούν να ενσωματωθούν πολλαπλές κλήσεις-σε-δράση (call-to-action). Δεν είναι παράλογο, επομένως, να τη βλέπουμε να κινείται σ’ αυτή την κατεύθυνση. Συν τοις άλλοις, εγώ πιστεύω πως είναι όντως χρήσιμο αντικείμενο, ανεξάρτητα από το ποιος και πώς επιχειρεί να το εισάγει στο δημόσιο λόγο. Ιδιαίτερα στα πλαίσια ενός ευρύτερου διαλόγου για την ‘αυτογνωσία’, την ‘ταπεινοφροσύνη’ και την ‘μετάνοια’, νοούμενες πρωτίστως ως κοινωνιολογικές έννοιες.