APTALLARI NEDEN HAYATIMIZDAN ÇIKARMALIYIZ?

Day 5,869, 10:51 • Published in Turkey Turkey • by Baltaci Mehmet Pasha


Yıllar önce Carlo Cipolla'nın kitabı elime geçmiş okuduğumda çok etkilenmiştim. Kitabı okuyalı belki 20 küsür yıl geçti ama her geçen gün adamın ne kadar halkı ve yerinde tespitler yaptığı ortaya çıkıyor her defasında kitap tekrar tekrar aklıma gelmektedir.

Kitabın adı; "insan aptallığının temel yasaları". Kitaba göre temelde dört çeşit insan bulunur. Bunlar; zekiler, saflar, haydutlar ve aptallar.

Akıllı insanlar topluma katkıda bulunur ve katkılarını karşılıklı yararlara dönüştürür. Eylemleri topluma net bir kazanç sağlar. Haydutlar topluma zarar verse bile kendi çıkarlarının peşinden koşar ve kendilerini zenginleştirirler.

Saf insanlar ise topluma katkıda bulunur, ancak başkaları, özellikle haydutlar tarafından kullanılır. Dolayısıyla katkıları sınırlıdır. Ancak bu gruptakiler arasından kendi faydasını da dikkate alanlar ortaya çıkarsa, o zaman bu kişiler de zeki insanlar, hatta haydutlar gibi davranabilirler. Ne var ki bu onların gerçeğini değiştirmeyecektir.

Aptallar ise hem kendilerine hem de diğer bireylere zarar verir ve kayba sebep olurlar. Kendisine göre bu gruptaki insanlar da en tehlikeli insan türüdür. Bunun nedeni aptalların genel olarak “tahmin edilemez” insanlar olmalarıdır.

Diğer gruptakilerin nerede, ne yapacaklarını genellikle öngörmek olasıdır. Ancak aptallar için bu mümkün değildir. Hatta bu kişiler genellikle kendilerinin aptal olduğunun da farkında olmazlar. Dolayısıyla kendi davranışları üzerinde de kontrol güçleri yoktur. Bu gruplandırmayı yaptıktan sonra Cipolla aptallık yasalarını tanımlar.

Bu yasaların en önemlileri şunlardır:
1: Her zaman ve kaçınılmaz olarak, herkes etrafındaki aptal bireylerin sayısını hafife alır. Cipolla”ya göre her insan, tahmin ettiğinden çok daha fazla sayıda aptalla çevrilidir. Ancak kişilerin hayata bakış açısı, iyimserlik eğilimi gibi bilişsel önyargıları bu sayıyı olduğundan daha az algılamasına neden olur.

2: Bir bireyin aptal olma olasılığı bu kişinin diğer tüm kişisel özelliklerinden bağımsızdır. Aptallar doğaları gereği aptaldır ve neden öyle olduklarına dair herhangi bir faktörle nedensellik bağı yoktur.
Aptallık sınıf ya da karakter ayırt etmez. Herhangi bir insanın aptal olup olmaması, cinsiyetinden, eğitim düzeyinden, etnik kimliğinden, dininden, fiziksel görünüşünden, varlık durumundan bağımsızdır. Cipolla, aptallığı sarı saçlı veya siyah gözlü olmak gibi bir insan özelliği olarak görüyordu. Sonuç olarak bu insanların toplumun her kesimine kabaca eşit olarak dağılmış olmaları kaçınılmazdır.

3: Aptal bir kişi, kendisi hiçbir kazanç elde etmeden – ve hatta muhtemelen kayıplara maruz kalarak – başka bir kişiye veya bir gruba zarar verir. Carlo Cipolla, bunu asla unutulmaması gereken altın ve en önemli yasa olarak görüyordu.
Bu bireylerin davranışları ne kendileri ne de diğerleri açısından rasyonel bir zemine oturtulamaz. Aptal insanlar, başkalarına ve genellikle kendilerine zarar verenlerdir. Aksine, zeki veya aşırı saf insanların davranışları başkalarına yardım etmeyi amaçlar.
4. Aptal olmayan insanlar, aptal bireylerin zarar verme gücünü her zaman hafife alırlar. Her zaman, her yerde ve her koşulda aptal insanlarla uğraşmanın ve/veya ilişki kurmanın maliyetli bir hata olduğunu mutlaka unuturlar.
Aptal insanlarla bir araya gelinen her ortam kendi içinde büyük risk barındırır. Aptallara iletişim ya da herhangi bir şekilde ilişki içinde olmak, aptal olmayan insanlar için her koşulda hatadır. Sonuç olarak, onların gücünü hafife alarak savunmasız kalırsınız. Devamında da aptal insanların öngörülemez davranışlarının sonucuna katlanmnız gerekecektir.

5. Aptal biri en tehlikeli insan türüdür ve bir hayduttan da daha tehlikelidir. Aptal bir insan ile bir haydudu ayıran motivasyon ve rasyonel yaklaşımdır. Haydut toplumda bir zarara yol açacağını bilmesine rağmen bencil bir içgüdüyle hareket edecektir. Ancak aptal insan mantıksız bir şekilde davranmaktadır. İşin içine öngörülemez oldukları gerçeği girince de en tehlikeli insan tipi olacaklardır.

Tüm bunların ışığında aptal insanlara laf anlatmaya, mücadele etmeye uğraşmak gereksizdir. Bir insanın aptal olduğuna karar vermişseniz onunla yapacağınız en iyi mücadele hayatınızdan çıkarmaktır. Ben bu konuda çok mesafe katettim. bu teşhis konulmuşsa en yakınlarım bile olsa iletişimi kestim şayet bu çok mümkün değilse ilişkileri en aza indirerek çok büyük kazançlar içinde oldum.

Siz de artık kendinizi boşa yormayın. Aptalları hayatınızdan çıkarın diğer türler hayatı güzel kılmak yetiyor.