Join the new world

Ja ç’thoshin të huajt për heroin kosovar në vitin 1912, kur u shpall Pavarësia e Shqipërisë.

Një gazetar italian në Vlorë i mori Isa Boletinit një intervistë të rrallë. Përkthyes ishte Luigj Gurakuqi

Në Kosovën verilindore serbët u pritën me rezistencë nga Isa Boletini, një 48-vjeçar nga Mitrovica, mjaft i respektuar në popull. Isa Boletini i Kosovës në parlamentin osman, emri i të cilit në gazetat e huaja shkruhej Issa Boletinaz, kishte famën si njeriu me shumë shpirtra. Sepse vrasja, madje kokëprerja e tij ishte njoftuar disa herë dhe po aq herë ai ishte ngjallur. Aq e vërtetë ishte kjo, saqë Isa, siç thirrej në Kosovë, ia detyronte famën më tepër vdekjeve të tij të shpeshta, sesa bëmave në jetën prej luftëtari.

“Në qoftë se do të kishte pasur mundësi të lexonte gazetat në pyjet e Kosovës, ai do ta kishte prekur kokën disa herë me duar, për ta ndierë që ajo ishte ende aty, mbi shpatullat e tij të drejta”, shkruante një gazetë italiane nën titullin “Lo schipetaro che resuscita sempre” (Shqiptari që ngjallet gjithmonë).

Intervista e Benedéttit me Boletinin nuk është e lehtë, sepse Isa nuk ka dhënë ndonjëherë intervistë në jetën e tij. Veç kësaj, meqenëse Isa nuk flet ndonjë gjuhë të huaj, ajo bëhet me përkthyes, që në këtë rast është Luigj Gurakuqi. Para se të fillojë, Isa rregullon plisin e bardhë mbi kokën e rruar, nga i cili çuditërisht i del një xhufkë flokësh:

“Të kisha pasë nji muej kohë me u përgaditë, marshi i serbëve nuk do të kishte qenë edhe aq i lehtë. Do ta kisha mbrojtë çdo pëllambë tokë dhe n’rastin ma t’keq, do ta kisha lëshue vetëm pasi t’kisha luftue fort. Europa dhe shtetet e Ballkanit nuk duhet me harrue se vetëm shqiptarët dhe njerëzit e mij patën forcën me i rezistue fuqisë së tmerrshme t’xhonturqve”.

“Ky pushtim i ri nuk do t’na ligshtojë. Kam luftue prej vitesh për pamvarsi kundra turqve dhe nuk kam ndërmend me hjekë dorë sa të jem gjallë. Në daç qofshin serbët, grekët ose turqit, për ne nuk ka hiç randësi. Ne në viset tona jena mundë, por nuk jena nënshtrue. Po nuk na i njoftën të drejtat, do të vazhdojmë me luftue kundra serbëve, malazezve, bullgarëve dhe grekëve me po aq kokfortësi qysh luftuem edhe turqit. Tash jena tue pritë me pushkën te kamba se kem besim te drejtsia e botës së qytetnueme”.

Fjalitë e Isës janë të ngadalta dhe plot pauza, sepse mjeti i tij kryesor i oratorisë është pushka dhe jo fjala. Pasi pushon pak për t’i zgjatur një cigare Benedéttit, ai vazhdon:

“Tash nuk jam tue luftue. Betejën e fundit e kam ba me serbët nja pesë javë ma parë rreth Prishtinës, por nuk kam pasë qëllim tjetër veçse me e çelë nji shteg në mes ushtrisë pushtuese për me mujtë me ardhë në Vlonë. Do t’i kthehem jetës së malit në koftë se Shqipnisë nuk i njifen të drejtat. I kam boll dhetëmijë burrat e mij për mos me i lanë rahat pushtuesit për shumë vjet”.

Isa duhet të jetë sforcuar shumë që foli kaq gjatë, sepse pas këtyre fjalëve ai bie në një heshtje prej varri. Benedéttit ai i duket i ngadaltë në lëvizje dhe trupin sikur e mban pak shtrembër, të anuar nga e djathta. Por Gurakuqi thotë se Isa kështu e anon shtatin dhe kjo dihet nga të gjithë.
Sa u përket lëvizjeve, vazhdon Gurakuqi, Isa e tregoi fort mirë gjatë marshimit të fundit sesa i përkulshëm ishte trupi i tij prej çeliku, duke i ikur rrethimit të një batalioni serb nga kodra në kodër.

Isa i lë një përshtypje të thellë intervistuesit. Me gjithë pamjen e ashpër, tregon Benedétti, Isa Boletini zotëron një finesë diplomatike të jashtëzakonshme dhe e kupton se cili është misioni i tij historik. Me luftëtarët e tij, ai nuk do t’i lërë kurrë në paqe pushtuesit e rinj. Vërtet shqiptarët kanë besim te mençuria politike e Ismail Qemalit, shkruan Benedétti, por ata e dinë se duhet të mbështeten mbi të gjitha te njerëzit e veprimit. Prandaj, Isa Boletini është në këtë çast një paralajmërim i përhershëm për gjykatësit e fateve të Shqipërisë.

“Lo skipetaro che resuscita sempre,” Il Giornale d’Italia, 26 dhjetor 1912, f. 1.