Историческое и личное (Суражский уезд)
Mitreiko
Меня заинтересовал Суражский уезд.
Почему? Дедушка родом из этих мест (отмечу, что люди с нашей фамилией, "Павленок", есть как в Беларуси, так и в Украине) и просто хотелось восполнить пробелы в истории.
Если верить царской переписи 1897 года, более 69 процентов населения там составляли белорусы. На этнографической карте Карского также показан и Суражский уезд (на юго-востоке)
(кликабельно)
Он входил в Черниговскую губернию, затем принадлежал Украинской Народной Республике. При советской власти он вошёл в состав Гомельской губернии (РСФСР), с 1921 года уезд стал Клинцовским. В декабре 1926 года, после упраздения Гомельской губернии, вошёл в состав Брянской (РСФСР).
В 1965 году на диалектологической карте русского языка запад Брянщины (Клинцы, Стародуб - крупнейшие города) был за проведённой "границей" и относился к белорусским говорам. Да и сам я слышал говор, который, конечно, не был белорусским языком, но и от общепринятого русского заметно отличался.
Был бы признателен за исторические комментарии либо ссылки на источники (не обязательно по поводу именно Клинцов, Суража).
И, знаете, ещё у меня возник вопрос - а кем же были мои предки? Про русских старообрядцев (основавших Клинцы) в роду никогда не слышал, про белорусов либо украинцев и мысли не было узнавать; пока ответа нет, потому что никогда-то я толком своими корнями не интересовался.
Comments
vvv
Малайчына. Годная справа. Таксама спрабаваў зрабіць нейкія пошукі каранёў, але даволі цяжка знайсці нешта карыстаючыся толькі сведкамі сваякоў і інфармацыяй у інтэрнэтах. Часы рэвалюцый і войнаў даволі якасна блытаюць сляды. Быў-бы ўдзячны, калі б хто распавёў пра метады такіх пошукаў. У якія ўстановы звяртацца, якія бумагі пісаць?
Тут більш велика карта з розбірливими надписами http://dic.academic.ru/pictures/wiki/files/66/Belarusians_1903.jpg .
Стародубщина - українська етнічна земля.
http://haidamaka.org.ua/page_starodubvirnyj.html
http://haidamaka.org.ua/page_stardubetn.html "Етноси та національні групи"
http://www.haidamaka.org.ua/page_ukrstar.html "Українці Стародубщини" Тут йдеться про прізвища на "ок"
„Розібрати підлогу” по-стародубськи буде „взорвать мост”, а „хвіртку зачинити на защіпку” перекладається як „фортку зачипить на чипок”.(с)
Гэта не па-старадубску, а па-беларуску. У нас таксама кажуць "узарваць мост" и "квортку зачыниць на зашчэпку"
Змірыся з тым фактам, што ты бульбаш)
Аб гэтым кажа:
а) тваё паходжанне. Землі гэта ў многім спорныя, але культура і абрадавасьць у асноўным, наколькі мне вядома, там беларускія, Радуніца руліць і ўсё такое, магчыма, нават дзяды, на конт гэттага ня ведаю.
б) тваё нежаданне прымаць любую радыкалізацыю сваіх суайчыннікаў гэта ўплыў бульбашскіх генаў альбо празмерныя стасункі з беларусамі (ня ведаю, як гэты механізм працуе, але яшчэ паўтарысотні год таму было заўважана, што маскалі пераехаўшыя на Беларусь даволі хутка часткова абульбашваюцца. Пра гэта ёсьць нават кнігі, напісаныя ў тым ліку і эмігрантамі)
АЛЕ! Тваё празмернае часам жаданне змагацца з непераможным (чалавечай тупасьцю) выдае ўплыў чужародных генаў (альбо выхавання?). Магчыма, расейскія ці ўкраінскія.
На конт прозвішча, то раю дзеля агульнага развіцця пачытаць адпаведныя артыкулы на вікі (там ё артыкулы Белорусские фамилии, Украинская фамилия и Русские фамилии). Ад сябе дадам, што прозвішча на -енок лічыцца беларускім аналагам украінскіх прозвішчаў на -енко, што на на самой справе не зусім адпавядае рэчаіснасьці, бо існавалі пераходныя працэсы, а таксама часцяком прозвішча запісваліся, як захочацца пісцу.
Да таго ж прозвішча магло адлюстроўваць нацыянальную прыналежнасьць толькі ў эпоху нізкай мабільнасьці насельніцтва (і толькі для малабільных групп, г..з. прастанароддзя). Зараз гэта ўжо малаактуальна
На конт моўнага пытання адзначу, што беларусы (дый ня толькі беларусы, мяркую) адносна лёгка зьмянялі мову і раней гэтае пытанне не мела сённяшняга выразнага нацыяналістычнага адцення. Колькасьць людзей, што валодае беларускай мовай ў сваіх сённяшніх літаратурных іпастасях (тарашкевіца ды наркамаўка), ніколі не была вялікай (і, мабыць, ужо й ніколі ня будзе, нажаль). Як і любая сучасная літаратурная мова - гэта штучны кампраміс паміж дыялектамі не заўжды яснага паходжання. Праблема знаходжання выразных межаў паглыбляецца тым фактам, што этнонім "беларусы" ніколі ня быў саманазвай беларусаў. Таму гэта пытанне складанае (мяркую, нават невырашальнае) і з'яўляецца прадметам лютага БХ нацыяналістаў рознага кшталту.
Тая мова, якую ты чуў у дзяцінстве (а гэта 90-я гады як я разумею) хутчэй за ўсё магла быць хіба толькі трасянкай, бо да таго часу сапраўдная беларуская мова ўжо павінна была быць з большага выціснута з ужытку афіцыйнай. Хаця не так даўно бачыў па ТВ армяніна з Пскоўшчыны, які сьцвярджаў, што яго бабуля размаўляла па-беларуску і таму ён палюбіў ды засвоіў гэтую мову (армянін напалову, вядома). Калі судзіць па яго ўзросту, гэта магло быць ў 50-х гадах мінулага стагоддзя. Не думаю, што зараз на пскоўшчыне яшчэ нехта размаўляе па-беларуску. Што цікава на мапе згодна Карскага пскоўшчына амаль не захоплена арэалам беларускіх гаворак
адкуль беларусы з прозьвішчам на 'ёнак' гл. рысунак
http://nn.by/?c=ar&i=108809
далекавата ад украіны
Спасибо за ссылку, только фамилия моя правильно произносится ПавленОк,
да таго ж на мапе адлюстраваны дамінуючыя прозвішча. Гэта не азначае, што, напрыклад, прозвішчаў на -скі не можа быць у карэнных жыхароў усходняй Беларусі. Напрыклад, шырока вядомае прозвішча Гомельскі