ESKİ TÜRK DEVLETLERİNDE MECLİS

Day 2,754, 14:13 • Published in Turkey Turkey • by ayaz zemheri1

Selamun Aleykum Zemheri Gündem okuyucuları,uzun bir aradan sonra tekrar karşınızdayım.Malumunuz 1 gün sonra reel hayatta meclis seçimleri yapılacak.Aynı zamanda ben de 11 gün önce eTürkiye meclisine vekil olarak seçildim ki yeri gelmişken henüz 1k str seviyesi ulaştığım gün bana vekil olabilme şansını veren MDP teşkilatını saygıyla selamlıyorum.İşte tüm bu sebeplerden ötürü yeni makalemin konusu eski Türk devletlerinde toy,kurultay gibi adlarla anılan meclisin yapısı ve fonksiyonu hakkında olacak.Yorum,oy ve desteklerinizi bekliyorum.Zira bu makale aynı zamanda son görev makalem olacak.

Mo-tun(Mete)zamanında Asya Hunları'nda resmi ve dini içerikli 3 ayrı toplantı tespit edilmiştir.Bunların ilki yılın birinci ayında Tanhu'nun sarayında yapılırdı.İkincisi ise 5.veya 6.ayda yani ilkbaharda Karakum şehrinde tertip edilir;üçüncüsü ise her yılın 9.ayında Ma-i Bölgesi'nde gerçekleştirilirdi.Bunlar içinde en mühimi olan ilkbahar toplantısında atalara,yere ve göğe kurbanlar sunulur,at yarışı,okçuluk gibi etkinlikler düzenlenirdi.Üç toplantı,ülke ve devlet ile alakalı konuların ele alındığı,her birinin görüşme içeriğinin,yapısının ve temsilcilerinin farklı olduğu meclislerdi.

Devlet idaresinin temelini oluşturan meclisler,Asya Hunları'ndan beri bilinmekte ve bütün büyük Türk devletlerinde farklı isimlerle de olsa mevcudiyetine raslanmaktaydı.Sıkı teşrifat kurallarının uygulandığı bu meclisler hakanın açılış konuşmasıyla başlardı.(eTR'de niye açılış konuşmasını diktatör yapmıyor hakikaten?😁 Hakandan sonra devlet yönetiminde önemli bir yere sahip olan bu meclislerdesavaş açma gibi harici meseleler ile iktisadi,askeri ve kültürel konulu tüm iç meselelergündeme getirilip,görüşülerek karara bağlanırdı.Ayrıca elçiler kabul edilir,hükümdarın kararları,devlet kurumlarının çalışması ve törenin(eski Türk devletlerin sözlü hukuku)uygulanışı denetlenir,hakanlık makamı boş ise yeni hakanın seçimi, tasdiki ve gerektiğinde töreye yeni hükümlerin ilave edilmesi de gerçekleştirilirdi.eTbmm'nin tüzükleri gibi yani.🙂Ayrıca bozkır Türk toplumları için bilinmesi çok gerekli olan insan(savaşçı) ve hayvan(ekonomik emtia) sayısının tespiti de meclis aracılığıyla yapılırdı.(eTR'de bu işleri savunma ve ekonomi bakanlıkları yerine getiriyor).

Hükümdarın başkanlığında toplanan bu meclise toy meclis üyelerine ise ''toygun'' denirdi.(Bu durumda Türkiye sanalda 40 reelde 550 ''toygun''a sahip) Toylara başta hakan ve eşi hatun olmak üzere günümüzdeki başbakana benzeyen yetkileri ile Aygucı ile Türk boy ve börü(ordu)lerinde görevli tegin,kül-çor,apa,erkin,tudun,Tarhan,buyruklar(günümüz bakanları)ve şadapıt gibi ünvanlar taşıyan devlet görevlileri ile hanedan mensupları,bağlı beyler ve krallar ile yabancı zümre temsilcileri katılırdı.Son olarak ordunun teftiş edilmesinin ardından hakanın meclis üyeleri için düzenleği ziyafet ile toy sona ererdi.(eTR diktatörüde tüm eTBMM üyelerine eppek dağıtmalı bence)Gerek toplantıya,gerekse ziyafete icab etmemek isyan sebebi sayılır ve anında cezalandırılırdı(eTR'deki vekil ihraç sistemi gibi)

Hükümdar tıpkı eTürkiye diktatörü gibi meclisin aldığı kararlara harfiyen uymak zorunda değilse de,meclisin kararlarını da dikkate alarak kararını vermek zorundaydı.Bazen meclis de hakanın kararlarını kabul etmeyebilirdi(eTr'de oldu mu böyle?Hiç hatırlamıyorum.)Misalen Göktürk Devleti'nde Bilge Kagan'ın şehirleri surlarla çevirmek ve Budizmi resmi din olarak kabul etme kararı meclis tarafından reddedilmişti.

Hülasa gerek yeni seçilen eTürkiye diktatörümüz ile kabinesine ve mevcut eTBMM üyelerine gerekse reelde seçilecek olan tüm TBMM üyelerine yapacakları icraatlarda ülkemiz yararına başarılı bir dönem geçirmeleri temennisinde bulunuyorum Ves-selam.