ÇATALHÖYÜK ! (Bilen bilmeyen herkes için bir medeniyet)

Day 2,736, 13:53 • Published in Turkey Turkey • by tuncay55

Çatalhöyük, Konya'nin Çumra Ilçesi sinirlarinda olup, ilçenin 10 km . dogusunda yer almaktadir. Höyük, farkli yükseklikte iki tepe düzü olan bir tepe seklindedir. Bu iki yükseltisi nedeniyle çatal sifatini almistir. Çatalhöyük 1958 yilinda J. Mellaart tarafindan kesfedilmis, 1961-1963 ve 1965 yillarinda kazisi yapilmistir. Yüksek tepenin bati yamacinda yapilan arastirmalar neticesinde, 13 yapi kati açiga çikarilmistir.En erken yerlesim kati (1) ise M.Ö. 5500 yillarina tarihlenmektedir. Stil kritigi yolu ile yapilan bu tarihleme, C 14 metodu ile de dogrulanmis bulunmaktadir. Ilk yerlesme, ilk ev mimarisi ve ilk kutsal yapilara ait özgün buluntulari ile insanlik tarihine isik tutan bir merkezdir.

Çatalhöyük'teki yerlesimin, yani sehirciligin en iyi bilinen dönemi 7. ve 11. katlardadir. Dörtgen duvarli evlerin duvarlari birbirine bitisiktir. Ortak duvar yoktur, her evin kendi müstakil duvari vardir. Evler ayri ayri planlanmis ve ihtiyaç duyulunca yanina baska bir ev yapilmistir. Evlerin bitisik duvarlari nedeniyle sehirde sokaklar mevcut degildir. Ulasim düz damlar üzerinden olmaktadir. Sehri sinirlayan ve koruyan sur duvarlari niteliginde herhangi bir buluntuya rastlanmamistir. Bina yapiminda kullanilan malzeme kerpiç, agaç ve kamistir. Evlerin temel derinlikleri azdir. Duvarlar arasinda agaç dikmeler vardir. Bu dikmeler üzerine gelen kirisler düz tavani tasimaktadir. Tavan üst örtüsü kamis üzerine sikistirilmis kil topraktir. Evler tek katli olup, eve giris damda açilan bir delikten merdivenle olmaktadir. Her ev bir oda ve bir depodan olusur. Odalarin içinde dörtgen ocaklar, duvarlarin ön kisimlarinda taban dösemesinden yüksekligi 10- 30 cm . arasinda degisen sekiler ve duvar içinde dörtgen nisler bulunmaktadir. Duvarlar sivalidir, siva üzeri beyaza boyandiktan sonra sari, kirmizi ve siyah tonlarda resimler yapilmistir. Kutsal odalar diger odalara nazaran daha büyüktür. Bu evlerin içindeki duvar resimleri yaninda ise orijinal boga basi, koç basi ve geyik baslarinin sikistirilmis kil ile konserve edilmis trofeleri duvarlara aplike edilmistir. Bunlarin yaninda rölyef halinde insan figürleri ile hayvan figürleri de görünmektedir. Çatalhöyük'te duvar resimleri en erken 10. en geç 11. tabakada bulunmustur. En güzel ve gelismisleri ise 7. ve 5. tabakalara aittir. Bu resimler paleolitik insanin magara duvarlarina yaptigi resimlerin bir gelenek olarak devamidir. Inanç olarak avin bereketi için yapilan resimlerdir. Geç döneme dogru duvar resimlerinde ev sahnelerinin azaldigi ve kus motifleri ile geometrik desenlerin ortaya çiktigi görülür.


Duvarlara resmedilmis olan akbabalar tarafindan parçalanan bassiz insan figürlerinin ölü gömme adetleri ile ilgili oldugu sanilmaktadir. Akbabalar tarafindan et kismi yenerek temizlenen kemikler toparlanarak hasirlardan yapilmis bir örtüye sarilir ve ev içindeki sekillerin altina gömülürdü. Sekiller altinda yapilan arastirmalarda çok sayida iskelet ortaya çikarilmistir. Ölü hediyesi olarak kemikten yapilmis aletler, renkli taslar, kesici aletlerden tastan baltalar, deniz kabugundan yapilmis boncuklar konmustur. Çatalhöyük kazisinda ele geçen heykelcikler bize ana tanriça kültürünün (tapinma) baslangici ve zamanin inançlari hakkinda özgün bilgiler vermektedir. Pismis toprak ve tastan yapilmis bu heykelcikler 5 ila 15 cm . arasinda degisen büyüklüktedir. Sisman, iri gögüslü, büyük kalçali ve zaman zaman dogum yapar vaziyette tasvir edilmislerdir. Bu özellikleri bolluk ve bereketi temsil etmeleri nedeniyledir. Çatalhöyük'te ele geçen alet ve malzemelerin hemen hepsi tas, pismis toprak, baltalar, sig tabaklar, yüksek kabartma bereket tanriçasi motifleri ile süs esyasi olarak kullanilan bilezik ve kolyelerdir. Pismis topraktan iri taneli hamura sahip, çarksiz siyah ve kiremit renkli kaplar ve çanaklar bulunmustur. Ayrica ana tanriça ve mukaddes hayvan figürü de pismis topraktan yapilmistir. Kemikten yapilmis kesici ve delici aletler ile obsidyenden yapilmis mizrak ve ok uçlari Çatalhöyük'te kullanilan en önemli malzemelerdir.


Çatalhöyük'te 1996 yilina kadar kazi yapilmamis; bu yildan itibaren Ingiliz Arkeoloji Enstitüsü tarafindan Ian Hodder baskanliginda kazilara devam edilmistir. Kazi buluntulari Konya Arkeoloji Müzesi'ndedir. Bunlarin bir kismi teshir edilmis, digerleri ise depolarda koruma altina alinmis durumdadir.