Cz. I

Day 2,468, 21:47 • Published in Poland Poland • by arabski car
Wycinanki na ziemiach polskich pojawiły się na przełomie XIX i XX wieku i występowały głównie na bogatych etnicznie ternach Polski. Należy do nich także Ziemia Łowicka. Szczególnie kolorowe, przypominające małe dzieła sztuki, są wycinanki łowickie, które głównie służyły do dekoracji chałup wiejskich. Wykonywano je ręcznie za pomocą nożyc do strzyżenia owiec, dlatego każda z nich jest wyjątkowa i niepowtarzalna.

Na początku były to pojedyncze elementy wycięte z kolorowego, koniecznie glansowanego papieru, naklejane bezpośrednio na kafle piecowe, belki stropowe i ściany. Dopiero później zaczęto wycinanki umieszczać na białych kartkach. Wówczas to w wycinankach zaczęły występować symetryczne motywy roślinne i geometryczne, a w dalszy etapie przedstawienia życia łowickiej wsi: praca, święta, obrzędy ludowe. Obecni twórcy ludowi, podtrzymują tradycję wykonywania wycinanek.

W latach 90 XX w. ukształtowały się trzy podstawowe formy tradycyjnej łowickiej wycinanki: okrągłe „Gwiozdy”, prostokątne „Kodry”, pionowe „Tasiemki”.

KODRY to prostokątne wycinanki zawierające najczęściej motywy kwiatowe, sceny rodzajowe z życia wsi oraz elementy zoomorficzne. Ich nazwa wywodzi się od kołtryn, poprzedniczek tapet, które dawniej były bardzo popularne. Kodry najczęściej były umieszczane na belkach pod stropem, ścianach pomiędzy oknami i nad drzwiami do chałupy. Posiadały zazwyczaj trzy lub jedną oś symetrii.

GWIOZDY to wycinanki zawierające najczęściej motywy roślinne, zoomorficzne i antropomorficzne. Powstawały przez naklejenie na biały karton Gwiozdy w kształcie koła kolorowego papieru. Umieszczane były na belkach pomiędzy "kodrami". Czasami były zakończeniem trzeciej formy wycinanek "tasiemek". Odmiana gwiozd, wycinanki ażurowe pojawiły się chałupach łowickich w pierwszej połowie XX w. Wykonywane były przez odpowiednie "pocięcie" jednego kawałku papieru, najczęściej o czarnym kolorze. Dopiero na to naklejane były wielobarwne dekoracje. Posiadały one jedną oś symetrii. Dziś możemy rozróżnić dwa rodzaje ażurowych gwiozd. Pierwsze, występują w formie barwnej rozety z wzorami geometrycznymi. W drugich najważniejszym elementem była para ptaków zwróconych ku sobie. Umieszczane byłe one na bokach kwiatka. Ten rodzaj wycinanek nie służył do dekoracji izb, a był przeznaczony na sprzedaż.

TASIEMKI to wycinanki wykonane z dwóch pionowych pasków o identycznej dekoracji. Pasy są połączone u góry, czasami "gwiozdom" i nieco rozsunięte u dołu. Dolne brzegi tasiemek przyozdobione są kolorowymi frędzlami lub ażurowa koronką. W swojej formie i bogatej, roślinnej ornamentyce przypominają wstążki, używane do wieńców ślubnych na terenie Łowicza pod koniec XIX w.