Join the new world

Καλημέρα σε όλη την eGreece.

Έστω και καθυστερημένα ,αποφάσισα να βγάλω ένα όσο το δυνατόν σύντομο άρθρο γύρω από τις πτωχεύσεις στην σύγχρονη Ελλάδα και πως αυτές αντιμετωπίστηκαν από τις κυβερνήσεις της εποχής.

Για τις πτωχεύσεις πριν το 1893 δεν θα μιλήσω , (1827,1843) γιατί είναι πολύ μακριά από εμάς και έγιναν κατά κύριο λόγο εξαιτίας των τεράστιων επιτοκίων δανεισμού και της κακοδιαχείρισης των ίδιων των ποσών που δανείστηκε η Ελλάδα την εποχή αυτή (ενδεικτικά τα δάνεια της επανάστασης ξοδεύτηκαν εν μέρει για την κατασκευή στόλου που εν τέλει κατά την διάρκεια της επανάστασης έφτασε μόνο το Καρτερία με πλοίαρχο τον Αστυγξ και στους εμφύλιους που έγιναν κατά την περίοδο της επανάστασης και τα δάνεια του Όθωνα ξοδεύτηκαν για να αποκτήσει έρεισμα στους τοπικούς κοτσαμπάσηδες και για να διατηρήσει τον στρατό που έφερε από την Βαυαρία και τους ακολούθους για να διοικήσει το βασίλειο της Ελλάδας).

Η πτώχευση του 1893 - Ο Τρικούπης , η σταφίδα και το κανόνι .


[img]http://i2.wp.com/www.haniotika-nea.gr/media/2015/01/165.jpg?resize=547%2C399[/img]

Τον οκτώβρη του 1893 η Ελλάδα θα προχωρήσει σε στάση πληρωμών.Η άμεση αιτία της στάσης πληρωμών ήταν μια αλλαγή στο δασμολόγιο της Γαλλίας τον ίδιο χρόνο όσον αφορά την σταφίδα.Μέχρι εκείνη την περίοδο τα γαλλικά αμπέλια ,έχοντας δεχτεί την αρρώστια της φυλλοξήρας δεν είναι σε θέση να αποδώσουν και έτσι η ελληνική παραγωγή βρίσκει χώρο για να επεκταθεί και στην γαλλική αγορά (πέρα από την αγγλική της οποίας η ζήτηση είχε σταθεροποιηθεί μην επιτρέποντας για περρεταίρω αυξήσεις) , κυρίως για την παραγωγή σταφιδίτη οίνου.Όταν τον ιούλιο ο υπουργός οικονομικών της γαλλίας θα ανεβάσει τους δασμούς λοιπόν , μέσα σε δύο μόλις μήνες θα καταρρεύσει το εξαγωγικό εμπόριο της σταφίδας και με την σειρά του το ίδιο το κράτος.Η εξέλιξη αυτή δεν είναι τυχαία,καθώς το εμπόριο της σταφίδας αποτελούσε το μεγαλύτερο σε αξία κομμάτι των εξαγωγών , ήταν πηγή συναλλάγματος αλλά και φορολογίας για την χώρα γεγονός το οποίο βοηθούσε στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.

Το χρέος βέβαια άρχισε να συσσωρεύεται καθ όλη την διάρκεια της εποχής πριν το 1893.Κατά κύριο λόγο τα χρήματα που δανείστηκε ο Τρικούπης δόθηκαν για την εξυπηρέτηση προηγούμενων δανείων ενώ ένα 30% περίπου επενδύθηκε σε τομείς γύρω από τον στρατό (σιδηρόδρομος,δρόμοι,αγορά στρατιωτικών εξοπλισμών) αλλά και στην δημιουργία έργων υποδομής (π.χ. λιμάνια , ισθμός κορίνθου ).Ο Τρικούπης είχε προβλέψει έναν βαλκανικό πόλεμο και ήλπιζε πως με την εξόπλιση του στρατού η χώρα θα ήταν σε θέση να διεκδικήσει περιοχές τις οποίες άξιζε δικαιωματικά.Από ότι φαίνεται έπεσε για λίγο μόλις έξω.

Η κυριότερη αν θέλετε αρνητική επίπτωση στον πληθυσμό ήταν η καταστροφή του εμπορίου της σταφίδας , το οποίο έδινε αρκετά πρόσθετα μεροκάματα (μιας και η παραγωγή ήταν εντάσεως εργασίας) με τα οποία ο κόσμος ήταν σε θέση να καλύψει τις υποχρεώσεις του και να επιβιώσει.Ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων των χωριών που ζούσαν από τα μεροκάματα της σταφίδας θα αναγκαστούν να μαζέψουν τα λιγοστά τους πράγματα και να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ.Η αστική ζωή της χώρας δεν έπαθε μεγάλη ζημιά καθώς την περίοδο αυτή αποτελούσε περίπου το 20% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.Οι περισσότεροι άλλωστε όπως είπαμε ζούσαν στα χωριά και παρήγαγαν από μόνοι τους τα πράγματα που χρειάζονταν για να επιβιώσουν.

Ο ατυχής πόλεμος του 1897 θα φέρει στην χώρα μας τον ΔΟΕ ή αλλιώς τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι τυχαία. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε επιβληθεί μερικά χρόνια πριν παρόμοιος έλεγχος ο οποίος κατάφερε να εξαγοράσει (από αγγλογαλλικές εταιρίες κυρίως) πλήρως τον τραπεζικό τομέα , τους σιδηροδρόμους και την παραγωγή καπνών (σσ. οι ποιο επικερδείς τομείς της οικονομίας στην αυτοκρατορία). Στην Ελλάδα , η Εθνική Τράπεζα, το ποιο υγιές και σταθερό τραπεζικό ίδρυμα των βαλκανίων καταφέρνει να κρατήσει την ανεξαρτησία του μαζί με την χώρα (κυρίως εξαιτίας του μικρότερου μεγέθους του χρέους σε σχέση με την οθωμανική αυτοκρατορία). Σε άλλες περιπτώσεις χώρες όπως η Τυνησία και η Αίγυπτος , έχοντας χρεοκοπήσει και οι δύο τελικά αντί να διευθετηθεί το χρέος τους μετατράπηκαν σε αποικίες των Γάλλων και των Άγγλων αντίστοιχα. Στην χώρα μας όπως οι περισσότεροι θα θυμάστε , ένα σύνολο κρατικών φορολογικών εσόδων πήγαιναν απευθείας για την αποπληρωμή του χρέους (έσοδα καπνού,τσιγαρόχαρτων,τραπουλόχαρτα,πετρέλαιο,σπίρτων) ενώ η αποστολή με αρχηγό τον Εδουάρδο Λω θα προσπαθήσει να παράσχει βοήθεια για την εξυγίανση του δημόσιου τομέα και τον εξορθολογισμό της κρατικής μηχανής.Η ανάκαμψη εν τέλει έρχεται από το 1908 και μετά. (για κάποιον που θέλει να μάθει περισσότερα γύρω από την περίοδο αυτή ας κοιτάξει για την μεγάλη ύφεση και την περίπτωση της λατινικής νομισματικής ένωσης μαζί με την πτώχευση της Αργεντινής).

Πτώχευση απριλίου 1932. Η χρυσή τετραετία Βενιζέλου και το παγκόσμιο Οικονομικό Κράχ του 1929.



Η πτώχευση του 1932 ίσως είχε περισσότερες ομοιότητες με το σήμερα σε σχέση με αυτή του 1893.Η μικρασιατική καταστροφή του 1922 έχει φέρει σχεδόν 1,5 εκατομμύριο πληθυσμό σε μια χώρα 5 εκατομμυρίων.Η αποκατάσταση τους θα αναγκάσει την κρατική μηχανή να φέρει τεράστιες αλλαγές στην χώρα. Η τελευταία τετραετία του Βενιζέλου (1928-1932) είναι μια τετραετία στην οποία ο ίδιος θα προσπαθήσει να κάνει την Ελλάδα αγνώριστη , όπως είχε πει ο ίδιος. Μια σειρά από έργα αύξησης της παραγωγής της χώρας (κυρίως εγγειοβελτιωτικά έργα,διάνοιξη δρόμων κτλ) θα φέρουν σταδιακά την αλλαγή στο τοπίο κυρίως των Νέων Χωρών (Μακεδονία,Θράκη) που δέχτηκαν το κυριότερο κύμα των προσφύγων.Παράλληλα θα γίνουν επενδύσεις και στις πόλεις κυρίως σε έργα υποδομής , αλλά και για την δημιουργία θέσεων εργασίας για τους πρόσφυγες που επέλεξαν την αστική αποκατάσταση.

Το 1929 , μετά την καταστροφική εβδομάδα του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης θα έλθουν σαρωτικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία . Ο Βενιζέλος θα προσπαθήσει εναγωνίως να διατηρήσει τον χρυσό κανόνα (χρυσός κανόνας= η πρόσδεση της δραχμής και η ισοτιμία της με ξένα νομίσματα τα οποία δεν είχαν απoλέσει την μετατρεψιμότητά τους σε χρυσό ή ασήμι την εποχή του Βενιζέλου) για να στηρίξει την δραχμή.Μετά από μια σειρά δανείων η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να κηρύξει στάση πληρωμών. Η εξυπηρέτηση του δανείου πέφτει στο 30% ,ενώ η χώρα θα μπει με την σειρά της σε μια διαδικασία εσωστρέφειας της οικονομίας της . Επιβάλλονται μεγαλύτεροι εισαγωγικοί δασμοί , η δραχμή υποτιμάται , τα ημερομίσθια πέφτουν διαρκώς, ενώ η αγροτική παραγωγή μαζί με την τοπική βιομηχανία στρέφονται προς την πορεία της αυτάρκειας, η οποία δεν θα επιτευχθεί ουσιαστικά ποτέ. Παράλληλα από το 1931 θα ξεκινήσουν διακρατικές εμπορικές συμφωνίες μέσω κλήριγκ όπου το κύριο εξαγωγικό προϊόν της χώρας , τα αρωματικά καπνά της ανατολικής μακεδονίας-θράκης θα καλύψουν σε ένα μεγάλο βαθμό το ποσοστό των αναγκαίων εισαγωγών της χώρας , εις βάρος ωστόσο της πραγματικής αξίας των εξαγωγών της χώρας σε σχέση με τις παγκόσμιες τιμές. Η προσπάθεια της ΄΄αυτάρκειας΄΄ στηρίζεται κυρίως στις πλάτες του μέσου πληθυσμού ο οποίος εν τω μεταξύ έχει χάσει την επιλογή της μετανάστευσης ,καθώς η ποσόστωση που επιβλήθηκε στις ΗΠΑ μαζί με το Κραχ του 1929 κλείνουν τις πόρτες διαφυγής.

Παράλληλα με την κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας έρχεται και η κατάπτωση των εργασιακών δικαιωμάτων στην Ελλάδα.Η αρχή έρχεται με το ιδιώνυμο το 1929 που ουσιαστικά εγκαινιάζει την δίωξη του ΚΚΕ.Με τον αναγκαστικό νόμο του 1935 η απεργία καταργείται ως δικαίωμα των εργαζομένων , γεγονός που θα οδηγήσει σε ένα μεγάλο κύμα αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ του κράτους και των εργατών , με αποκορύφωμα τις απεργίες στο Πειραιά και την Θεσσαλονίκη αντίστοιχα.Δημιουργούνται μεγάλα βιομηχανικά καρτέλ με τις ευλογίες του κράτους ενώ το μέσο βιωτικό επίπεδο του Έλληνα πέφτει συνεχώς. Το 1936 η δικτατορία Μεταξά θα συνεχίσει την πορεία των προηγούμενων δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων μέχρι την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Αυτά τα λίγα γύρω από τις προηγούμενες χρεοκοπίες της χώρας.

Τα αποτελέσματα που μπορούμε να βγάλουμε από αυτές οδηγούν κυρίως σε ζητήματα όπως τα εξής.

1)Ότι η Ελλάδα ουδέποτε κατάφερε να καταστεί αυτάρκης , παρ όλες τις προσπάθειες που έγιναν προς αυτή την κατεύθυνση.

2) Ότι η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν ξέφυγε από τις παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις , αλλά παραδόξως συνήθως έβρισκε τρόπους για να ανακάμψει , κυρίως λόγω των χειρισμών των κυβερνήσεων.

3) Ότι σε περιόδους παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και χρεοκοπίας οι πρώτοι που δέχονται τις επιπτώσεις είναι οι απλοί πολίτες και στην συνέχεια είναι οι ίδιοι οι οποίοι καλούνται να φέρουν την ανάκαμψη θυσιάζοντας ένα σημαντικό μέρος του βιoτικού τους επιπέδου και μάλιστα με όχι τόσο ικανοποιητικά αποτελέσματα για τον λαό.

Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να συγκρίνουμε τις περιπτώσεις των προηγούμενων χρεοκοπιών με το σήμερα , καθώς η καθεμιά από αυτές είχε διαφορετικές αιτίες.Ωστόσο παραδόξως είχαν όλες παρόμοια αποτελέσματα και σχεδόν παρόμοια αντιμετώπιση εκ μέρους του κράτους και της παγκόσμιας οικονομίας.

Με εκτίμηση,

Aquitanian News.