[Ekonomi]Donem baslangici ve genel bilgilendirme notu - 1

Day 2,330, 03:24 • Published in Turkey Turkey • by Virotutis

Degerli E-Turkiye vatandaslari,

Gornicetli arkadasimizin ricasi uzerine, kabinesinde Ekonomi Bakani olarak yer almayi kabul ettim. Umarim bu donem sonunda, aylardir tartisilan ancak cozum konusunda uzerinde uzlasamadigimiz ekonomik sorunlar ile ilgili, cogunlugu tatmin edecek politikalari, vatandas, meclis ve hukumet olarak gerceklestirebiliriz. Ekonomi Bakani olarak paylasacagim dusuncelerimin de MAD grubundan bagimsiz olacagini belirtmek istiyorum. Fikirlerime karsi ya da destek cikabilirsiniz, ancak bunu yaparken lutfen bu platformun sadece ama sadece bir oyun oldugunu unutmamanizi rica ediyorum.

Oyuna son 8 ayda getirilen yenilikler ile (calisma vergisi, savas emirleri, isgal vergileri vb.) hem ulke gelir kaynaklarinda hem de merkezi yonetimin ve kurumsalligin gerekliligi konusunda onemli degisiklikler oldu. Vatandaslarimizin ekonomiye olan ilgilerinden ve bilgilerinden bagimsiz olarak genel bir fikire sahip olmalari icin ilk birkac makalemde bu iki konuya deginecegim.

Gelir kaynaklarinda yasanan kaymanin en onemli sebebi , gelir vergisi yerine 8 ay once getirilmis olan calisma vergisi ve her ne kadar e-Turkiye acisindan cok kayda deger olmasa da, yaklasik 5 ay once getirilmis olan isgal vergisidir. Isgal vergisinin bizim acimizdan onemli olmamasinin sebebi isgal ettigimiz ulke sayisisinin az olmasi ve bu ulkelerin aktif nufuslariyla dogru orantida dusuk hacimli pazar islemleri gerceklestirmeleridir.

Bu iki vergi yeniliginden once, ulkelerin en onemli gelir kalemi tahmin edeceginiz uzere gelir vergisi kalemiydi. Bunda da en onemli etken hammadde disindaki tum urunlerin pazar disinda isleminin yapilabiliyor olmasidir. Hammadde islemlerinde kdv bulunmazken yuksek ithalat vergileri uygulanarak lisans vasitasiyla urun satabilecek yabancilara ve olasi vergi gelirine ket vurulabilmektedir.

Pazarda satilan yerli urunlerde kdv, yabanci urunlerde de kdv+ithalat vergisi kumulatif olarak fiyatin icindedir. Pazar disinda gerceklesen islemler, yerli ureticinin kazanci etkilenmezken satin alan oyuncularin urun basina 0.01~0.35 (su andaki fiyatlar ve kdv oranlariyla) fiyat araliginda bir kazanc saglamalarina, ayni anda da vergiden kacinmalarina (vergi kacirma demiyorum cunku sorun oyun dinamiklerinden kaynaklanmaktadir) sebep oluyor.

Silah ihtiyacini gunluk olarak karsilayan oyuncular icin bu miktarlar cuzi olabilecegi icin pazar uzerinden islemlerini gerceklestirdiklerini varsayabiliriz. Toplu islemlerde ise kar miktari artacagi icin oyuncularin pazar disi islemlere yoneldiklerini soyleyebiliriz (bununla ilgili tek istisnai durumun turnuva/yenilik beklentisi icinde yapilan ve fiyat balonlari olusturan spekulatif toplu alimlar oldugunu dusunuyorum).

Ne yazik ki bu konuda yapabilecegimiz bir duzenleme bulunmuyor (kdv’yi dusurup oyuncularin vergiden kacinma egilimlerini azaltmak disinda. yalniz buradaki onemli husus, gunluk olarak pazarda gerceklesen islem hacminin ve olasi vergi kaybinin bilinmemesi. kdv’nin toplam vergi gelirine etkisini olcmek icin deneysel amacli kdv oranlari %1 azaltilabilir ya da arttirilabilir). Ayni sekilde farkli e-ulkelerden olan oyuncular bu sekilde islem gerceklestirerek ulkeler arasi ticaret engellerini (bu engeller sabit maliyet olarak nitelendirebilecegimiz lisans ucreti, ithalat vergisi, ve pazar islemlerini tamamen engelleyen ambargolardir) asabiliyor, ve tabi devlet yine vergi kaybina ugruyor.

Zaten, fiyat diferansiyellerinin kayda deger oldugu durumlarda, oyuncular bulnduklari ulkeyi degistirip, istedikleri pazardan urun alma ozgurlugune sahipler. Yani, yerli pazari ihtal urunlerden korumak mumkunken, yerli oyuncularin daha ucuza yabanci urun almalarini, bu urunleri kullanmalarini ya da bu urunleri yerli pazarda, yerli menseili olarak satmalarini engelleyen bir mekanizma bulunmuyor. Bu acidan ithalat vergisinin cok da anlamli oldugunu dusunmuyorum.

Ote yandan eski gelir vergisi sisteminde sadece aktif oyuncu sayisi vergilendirilebilecek tabani olustururken, yeni calisma vergisi sistemiyle o ulkenin vatandasi olan oyuncularin toplam sirket sayisi bu tabani olusturmaya baslamistir. Bunula birlikte bu vergiden kacinma yontemi de bulunmamasi, calisma vergisini oyunun en etkili ve onemli vergi kalemi yapmaktadir. Bu vergi sisteminin en buyuk getirisi, oyunda daha onceden vergilendirilemeyen hammaddenin vergilendiriyor olmasidir. Ote yandan kendi bakis acimdan bu verginin gelir vergisine oranla en buyuk dezavantaji ise geliri vergilendirmemesidir.

Eski sistemde oyuncular aldiklari maasin belirli bir oranini vergi olarak devlete oduyorlarken, su andaki sistemde sirketlerinin uretimlerinden ya da kazanclarindan bagimsiz olarak, ulkenin ortalama maasinin belirli bir oranini (calisma vergisi olarak belirlenen) vergi olarak vermektedirler. Bu da sirketler arasinda vergi yuku acisindan esitsizliklerine yol acmaktadir ve bu esitsizlik “optimal calisma vergisi orani” belirlenmesinde yasanan tartismalarin sebeplerinden bir tanesi.

Her ne kadar yazdiklarimin cogu oyun dinamiklerinin tekrari gibi olsa da makale basinda belirttigim gibi amacim vatandaslarimizin genel bir fikire sahip olmalarini saglamak ve boylece politika calismalarimiza katilimi arttirmak. Bir sonraki makalede, calisma vergisi ve calisma vergisinde yapilacak degisikligin, oyuncu gelirlerine olan etkisi uzerinde duracagim.

Saygilarimla,

Virotutis