Historia wycinanek

Day 2,467, 21:12 • Published in Poland Poland • by arabski car
Przez ponad sto lat wycinanki były jednym z ważniejszych elementów dekoracyjnych wiejskich izb. Wystarczą papier, nożyczki i dobre chęci aby ją wykonać samodzielnie.

Dokładnie nie wiadomo jakie są początki tej dziedziny twórczości. Chińczycy już w XII wieku używali kolorowego papieru do dekoracji okien, tworzenia lampionów i ozdobnych pudełek. W Europie papier jako materiał dekoratorski pojawia się w wieku XVII gdy okna wiejskich domów zaczęto ozdabiać papierowymi firankami wycinanymi w ażurowe wzory. Osoby majętne zamawiały u artystów malowane na papierze postaci, które następnie wycinano aby przyozdobić nimi ściany. Prawdopodobnie te właśnie dekoracje poprzedziły kolorową wycinankę, której szczególny rozwój przypada na połowę wieku XIX. W tym czasie pojawia się kolorowy papier glansowany. Wycinano z niego pojedyncze motywy roślinne bądź zwierzęce i naklejano na wewnętrzne ściany, piece lub belki stropowe chałup. Z czasem wycięte wzory zaczęto naklejać na szary papier lub biały karton. Papierową twórczością zwykle zajmowały się kobiety. Przez ponad sto lat wycinanki były jednym z ważniejszych elementów dekoracyjnych wiejskich izb. W Polsce wycinanki występowały tylko w niektórych rejonach. Pojawiają się głównie w środkowej i północno-wschodniej części kraju, oraz na terenach południowo-wschodnich. W poszczególnych regionach sztuka ta dorobiła się odrębnego, charakterystycznego stylu. Do najbardziej znanych należą wycinanki łowickie, kurpiowskie, rawskie, sieradzkie, lubelskie, opoczyńskie i kobielsko-garwolińskie. Dzisiaj, pomimo utraty ogromnej niegdyś popularności, wycinanka wciąż żyje, a nawet się rozwija. W ostatnich latach wycinanki zaczęto przyklejać na karty pocztowe, karnety, zaproszenia lub plakaty.

Wycinanka jest abstrakcyjnym ornamentem skomponowanym rytmicznie i symetrycznie do jednej lub kilku osi. Efekt ten osiąga się poprzez cięcie wielokrotnie złożonego papieru. Podstawowymi wzorami są wszelkiego rodzaju sylwetki, ażury, motywy roślinne oraz proste ornamenty. Te ostatnie naklejane na arkusz papieru tworzą wieloelementowe kompozycje. Do ulubionych i najczęściej wycinanych przedstawień należą: drzewka kwiatowe, w których można doszukać się symbolu drzewa życia, drabiny łączącej ziemię z niebem czy odwzorowania środka i istoty świata, postacie kobiece symbolizujące matkę ziemię, oraz motyw koguta - zwierzęcia płodnego o niezwykłej mocy kreacyjnej. Często wycina się również formy abstrakcyjne jak rozety lub wielokąty.